Tác phẩm đầu tay của cô, Chanthaly, là bộ phim kinh dị đầu tiên của Lào, còn phim tiếp theo, Dearest Sister, trở thành phim đầu tiên của quốc gia này gửi dự tuyển Giải thưởng Viện Hàn lâm. Phim dài mới nhất của Mattie Do, tác phẩm thứ ba, The Long Walk, thậm chí còn tham vọng hơn, pha trộn chủ nghĩa hiện thực Đông Nam Á với du hành thời gian.

Một cảnh trong The Long Walk, bộ phim năm 2019 của Mattie Do. Là nhà làm phim nữ duy nhất của Lào, Do đang làm chấn động ngành công nghiệp điện ảnh nước này và củng cố vị trí là một trong những tiếng nói mới thú vị nhất trong điện ảnh thể loại châu Á

Kể từ khi chào dự án tại buổi khai mạc Liên hoan phim quốc tế và giải thưởng Macao năm 2016, The Long Walk đã trở thành câu chuyện thành công đầu tiên của trung tâm công nghiệp điện ảnh đang phát triển này — kết nối các nhà đầu tư, nhà sản xuất và nhà phân phối quốc tế với các nghệ sĩ — chiếu ra mắt tại Liên hoan phim quốc tế Venice.

Mattie Do quay lại Macau hồi tháng 12/2019 cho buổi ra mắt của bộ phim, ở đó cô đã trò chuyện với South China Morning Post về việc khởi động sự nghiệp của mình ở một đất nước không có ngành công nghiệp điện ảnh không hiện hữu.

“Tôi không có hứng thú với điện ảnh. Tôi là giáo viên dạy múa ballet, và lúc đó không ở Lào không có múa ballet,” Mattie Do nói, cô đã chuyển đến Lào sống vào năm 2010 để ở với cha cô, cùng với chồng người Mỹ, biên kịch Chris Larsen. “Anh ấy lôi tôi vào phim đấm đá và la hét,” cô nói về Larsen, người đã chấp bút cho tất cả các bộ phim của Do.

“Tôi đã cùng anh ấy đến một công ty sản xuất phim cũ để nói về lý do tại sao Lào không có điện ảnh, nhưng ở đó chỉ để phiên dịch,” cô nhớ lại.

Đạo diễn phim người Mỹ gốc Lào Mattie Do không có kinh nghiệm làm phim khi cô quay bộ phim đầu tay

Lao Art Media là công ty sản xuất phim hàng đầu của quốc gia này, chịu trách nhiệm cho hầu hết các xuất phẩm gần đây của Lào. “Họ muốn Chris viết kịch cho họ, và đạo diễn luôn, nhưng anh nói ‘Chà, tôi là biên kịch, nhưng tôi biết một người. Cô ấy nói tiếng Lào, và...’ — anh ấy thật là vớ vẩn! — ‘cô ấy còn có nhiều năm kinh nghiệm biểu diễn nghệ thuật nữa!’”

Đối với nhà sản xuất tương lai của cô, Douangmany Soliphanh, cái sự thiếu kinh nghiệm của Do không là vấn đề, mà là lý do để phấn khích. “Họ bảo, ‘Điện ảnh Lào đã trở lại! Và cô ấy một người phụ nữ! Chúng ta đang làm nên lịch sử!’ Và họ đã lôi ra một chai Johnnie Walker thực sự.”

Bộ phim đầu tay của Do là một câu chuyện ma, một lựa chọn được chờ đợi xảy ra ở một đất nước không có lịch sử làm phim kinh dị. “Chanthaly được làm không nhằm để trình chiếu. Chris và Douangmany muốn tôi học cách biên tập, quay và đạo diễn. Rủi ro rất thấp. Phim tốn 4.500 đôla Mỹ, được quay ở nhà tôi, và con chó của tôi là nhân vật chính.”

Câu chuyện về một phụ nữ trẻ đau ốm, bị ám ảnh bởi bóng ma của người mẹ đã chết, Chanthaly còn xem xét sự bất bình đẳng giới ở Lào.

Một cảnh trong The Long Walk

Một bản thô của bộ phim đã có buổi ra mắt gập ghềnh tại Liên hoan phim Luang Prabang, “Thật thảm họa, file bị lỗi. Họ đuổi bộ phim ra khỏi liên hoan,” Do nói. Thay vào đó, phim được nhắc đến trên Thai Film Journal giờ không còn tồn tại, từ đó nó thu hút sự chú ý của các nhà lên chương trình phim ở nước ngoài.

Một năm sau, phiên bản hoàn thiện của Chanthaly đã được đón nhận nồng nhiệt tại liên hoan phim thể loại Mỹ Fantastic Fest.

The Long Walk nhận được những so sánh ưu ái với đạo diễn tác gia Apichatpong Weerasethakul của Thái Lan vì cách Mattie Do truyền tải các yếu tố thể loại bất ngờ vào một bộ phim gia đình thân tình. Các phim của cô còn cho cảm giác chân thực sâu sắc với cuộc sống của người Lào đương đại, mặc dù được hình thành bằng tiếng Anh.

“Đây là những câu chuyện rất cá nhân đối với tôi, và tôi miêu tả rất nhiều hình ảnh mà tôi muốn,” Mattie Do nói về quá trình viết kịch bản của mình với chồng. “Rồi anh ấy sẽ nôn ra một bản nháp đầu tiên càng nhanh càng tốt, và chúng tôi sẽ đi từ đó. Chúng tôi luôn quay với bản nháp thứ tư, nhưng tôi cũng thích ứng biến với các diễn viên của mình.”

The Long Walk theo chân một người đàn ông lớn tuổi được một con ma chuyển ngược thời gian về 50 năm trước

The Long Walk theo chân một người đàn ông lớn tuổi (Yannawoutthi Chanthalungsy) gặp phải hồn ma của một phụ nữ (Noutnapha Soydara) đưa ông trở ngược 50 năm về quá khứ. Ở đó, ông cố gắng ngăn chặn cái chết của mẹ mình, với kết quả thảm họa có thể dự đoán được.

Cô tìm cảm hứng ở đâu trong một ngành không có di sản? “Bộ phim ảnh hưởng đến tôi nhiều nhất, mà hầu hết mọi người không coi là phim thể loại, nhưng tôi thì có, là The Killing Fields. Bộ phim đó đã dạy tôi về kinh hoàng và sợ hãi, và nỗi buồn sâu sắc thực sự,” Mattie Do nói.

Người thắng giải Oscar năm 1984 Roland Joffé đã miêu tả nỗi kinh hoàng do chế độ Khmer Đỏ của Pol Pot gây ra cho nước láng giềng Campuchia trong những năm 1970. “Cha mẹ tôi đã chỉ cho tôi thấy lúc nhỏ, rất không phù hợp, nhưng tôi nhớ họ nói: ‘Đây là trải nghiệm của người Đông Nam Á, và con phải biết ơn rằng chúng ta là người tị nạn.’”

Du hành thời gian là một thể loại khét tiếng khó thành công, và phải cẩn thận tuân theo những quy tắc hình thành. Đối với điều này, Do và Larsen trở lại bộ phim quen thuộc yêu thích thời thơ ấu. “Kỳ cục thật nhưng chính là Back to the Future,” cô cười lớn thú nhận. “Cô gái là DeLorean. Vấn đề duy nhất là chúng tôi không có nhân vật tiến sĩ để giải thích mọi thứ.”

Mattie Do (giữa) tại thảm đỏ khai mạc Liên hoan phim và Giải thưởng Macau 2019

Có lẽ, chính tầm nhìn độc đáo này đã củng cố vị trí của Mattie Do là một trong những tiếng nói mới thú vị nhất trong điện ảnh thể loại châu Á.