Họ thống trị phòng vé, đạt doanh thu kỷ lục, mua một hãng phim đối thủ và ra mắt dịch vụ phát trực tuyến lớn để cạnh tranh trực tiếp với Netflix trong tương lai của ngành giải trí. 2019 là tất cả mọi thứ mà Disney đã xây dựng trong một thập kỷ.

Mười năm trước, Disney đã mua Marvel Entertainment với mục tiêu đưa nhiều siêu anh hùng được yêu thích nhất thế giới cùng nhau lên màn ảnh toàn cầu. Chỉ vài năm sau, Disney đã mua Lucasfilm để hợp nhất những người hâm mộ Star Wars mới và cũ trong một thiên hà xa xôi. Năm 2019, Avengers: Endgame và Star Wars: The Rise of Skywalker là hai phim có doanh thu cao nhất năm, lần lượt đánh dấu đỉnh cao của hai vụ mua lại này. (The Rise of Skywalker chỉ có một đối thủ thực sự cho vị trí thứ hai sau Endgame là The Lion King, một phim khác của Disney).

Disney đã đứng đầu tất cả bằng cách chính thức mua lại tài sản điện ảnh và truyền hình của Fox để tăng hàng cho dịch vụ phát trực tuyến của mình, Disney+. Giữa Marvel, Lucasfilm, Fox, Pixar và tất cả các nhượng quyền thương mại khác của Disney, công ty sở hữu đủ tài sản trí tuệ để cung ứng giải trí cho cả thế kỷ nữa.

Nhưng, trước tiên, Disney phải chứng minh họ có thể thành công trong thời kỳ hậu Avengers, hậu Chiến tranh giữa các vì sao, kỷ nguyên phát hành trước trên mạng. 2019 có thể là năm lớn nhất từ trước đến nay, nhưng 2020 sẽ là phép thử lớn nhất của Disney.

Ba biểu đồ giải thích cho sự khổng lồ của Disney năm 2019

Năm 2019, phim Disney chiếm gần một phần ba tổng doanh thu phòng vé Mỹ. Và điều đó không bao gồm các phim do 20th Century Fox phát hành, mà Disney đang sở hữu. Thị phần của Disney trong tổng doanh thu phòng vé đã tăng trưởng đều đặn thập niên qua khi tì tì cho ra nhiều phim Marvel và Lucasfilm.

Và Disney làm điều đó trong khi tổng số phim làm ra ít hơn. Năm 2009, Disney phát hành 23 phim truyện. Năm 2019, chỉ có 12 phim lấy thị phần cho Disney. Công ty đã tăng gấp đôi chiến lược phim bom tấn, trong đó họ đầu tư lượng lớn nguồn lực vào lượng phim ngày càng nhỏ hơn — nhưng mỗi phim là một bom tấn tiềm năng.

Tầm với của Disney cũng đang mở rộng. Họ đã bán được số lượng vé kỷ lục vào năm 2019, thậm chí trước khi The Rise of Skywalker được phát hành:

Thậm chí điều chỉnh theo lạm phát, Disney dễ dàng kiếm được nhiều tiền hơn tại phòng vé năm 2019 so với bất kỳ năm nào khác. Avengers: Endgame, thu được 2,8 tỉ đôla toàn thế giới, một mình kiếm được gần như bằng tất cả phim của Warner Bros. cộng lại.

Disney không chỉ thành công với các bộ phim. Tổng doanh thu trên tất cả các phân khúc kinh doanh, bao gồm công viên chủ đề và mạng truyền thông (các kênh truyền hình), đạt mức cao kỷ lục vào năm 2019 với gần 70 tỉ đôla. Trên đó, họ đã kiếm được 10,4 tỉ đôla lợi nhuận — kém hơn kỷ lục 12,6 tỉ của năm 2018 một chút. Disney quy sự giảm nhẹ lợi nhuận đó phần nào là do việc hợp nhất tài sản của Fox.

Vậy mọi chuyện rất tuyệt, phải không? Không có gì phải lo lắng?

Hai biểu đồ sẽ giải thích Disney năm 2020

Đầu tiên, Disney bước vào năm 2020 mà không có Avengers hay Star Wars để dựa dẫm:

Kể từ khi Disney bắt đầu làm phim Star Wars vào năm 2015, công ty đã thực hiện ít nhất một phim mang thương hiệu Star Wars hoặc Avengers mỗi năm. Tất nhiên, như The Lion King và Black Panther đã chứng minh, Disney vẫn có thể tìm thấy thành công lớn ở phòng vé với những phim không thuộc về một trong hai thương hiệu nói trên về ngữ nghĩa (dù Black Panther tồn tại trong cùng vũ trụ điện ảnh như Avengers).

Thứ hai, kinh doanh truyền hình truyền thống của họ đang gặp khó khăn. ESPN, kênh thể thao béo bở của Disney, đã mất 13% thuê bao trong năm năm qua:

Khi ngày càng có nhiều người Mỹ cắt nguồn cung tiền mỗi năm, không có khả năng Disney sẽ đảo ngược được xu hướng này. Thế nên, vào năm 2018, Disney đã ra mắt ESPN+, một hạ tầng trực tuyến thể thao thuê bao với giá 5 đôla một năm. Tính đến tháng 11/2019, hạ tầng này đã có khoảng 3,5 triệu thuê bao. Disney đang cung cấp gói thuê bao này kết hợp Hulu và Disney+ với mức giảm so với chi phí phải trả để đăng ký cả ba dịch vụ.

Kinh doanh truyền hình của Disney, bao gồm đài ABC, có nguy cơ sớm chạm đáy bất cứ lúc nào. Thực tế, mảng này là phần lớn nhất trong tổng doanh thu của công ty — nhiều hơn gấp đôi so với những gì mà các phim bom tấn của họ mang lại với tiếng vang về văn hóa chừng một nửa. Nhưng Disney cần phải cố gắng hết sức và chứng minh với các nhà đầu tư rằng họ có chiến lược phát trực tuyến hợp lý khi việc kinh doanh truyền hình truyền thống của họ không còn được coi là một nguồn nhất quán chắc chắn. Sau gần một thập kỷ tăng doanh thu, tăng trưởng của phân khúc mạng truyền thông Disney đã chậm lại.

Không còn Avengers hay Star Wars (từ bây giờ)

Disney phải tiến lên với hai phim chuỗi lớn nhất vào năm 2020. Họ vẫn sẽ có một phim Black Widow (và rất nhiều nhân vật Marvel khác sẽ có phim riêng trong những năm tiếp theo), nhưng nếu bạn đang trông đợi Iron Man hoặc Captain America, bạn sẽ không tìm thấy họ trên màn ảnh rộng. Tương tự với Luke Skywalker, Rey, Kylo Ren và băng đảng. Những câu chuyện đó đã qua rồi.

Chẳng lâu đâu Star Wars sẽ tái xuất hiện ở cụm rạm chiếu — Disney đang phát triển bộ ba phim mới với đạo diễn The Last Jedi Rian Johnson. Và về phía Marvel, Disney giờ sẽ chuyển sự chú ý sang The Eternals, bộ phim sắp ra mắt năm 2020 dựa trên truyện tranh cùng tên của Marvel. The Eternals không nổi tiếng như Avengers, vì vậy Disney có một số phim xây dựng thương hiệu trước cho họ. Chuỗi phim này, mà Disney hy vọng sẽ là người kế thừa tinh thần và tài chính cho Avengers, không chắc ăn thành công. Và bộ ba Star Wars mới của Johnson cũng vậy, vẫn chưa định ngày phát hành.

2020 sẽ là một năm quan trọng đối với Pixar

Không có Avengers hay Star Wars, có lẽ Pixar sẽ phải gánh. Hãng phim hoạt hình này có hai phim nguyên bản trong năm 2020: Onward và Soul.

Khi các nhà hoạt hình khác bắt kịp tài khéo của Pixar, thương hiệu này của Disney sẽ phải táo bạo hơn để duy trì lợi thế của mình trên sân. Nhiều phim gần đây nhất của Pixar đã không ấn tượng ở phòng vé khi công ty tránh xa sự táo bạo và độc đáo từng làm nên sự khác biệt khi bắt đầu làm phim và hướng tới những phim phần tiếp theo lẽ ra ngay từ đầu chớ nên làm (xin chào, Cars 2.)

Pete Docter, đạo diễn của Inside Out, hiện là giám đốc sáng tạo của Pixar, sau khi tiền nhiệm John Lasseter rời công ty trong bối cảnh bê bối hành vi tình dục sai trái. Docter đã ban hành lệnh mới: Không có phần tiếp theo. Onward và Soul là hai nỗ lực đầu tiên trong việc khôi phục địa vị toàn cầu của Pixar, và tái quyết tâm với tầm nhìn sáng lập của họ.

Disney+ vẫn còn phải chứng minh nhiều điều

Về mặt công nghệ, việc ra mắt dịch vụ phát trực tuyến của Disney hồi tháng 11 lẽ đã diễn ra suôn sẻ hơn. Và tuy có cả một kho tàng nội dung, The Mandalorian, phim truyền hình dựa trên Chiến tranh giữa các vì sao, là mặt hàng duy nhất Disney+ cung cấp cho bất cứ ai thực sự nói về. Dịch vụ phát trực tuyến non trẻ này vẫn còn một chặng đường dài để chứng minh với các nhà đầu tư và người hâm mộ rằng đó là một khoản đầu tư dài hạn hợp lý.

Credit Suisse ước tính Disney+ sẽ có 20 triệu thuê bao toàn cầu vào cuối năm 2019 (nó chỉ mới ra mắt ở một số quốc gia bên ngoài Hoa Kỳ cho đến nay, bao gồm Canada, Hà Lan và Úc). Con số đó vượt xa các dự đoán của chính Disney (họ dự báo thuê bao đạt đến mức đó vào cuối năm 2020), nhưng nhiều trong số đó chắc chắn là thuê bao dùng thử miễn phí. Verizon cũng cung cấp cho khách hàng mới của mình một năm miễn phí dịch vụ Disney, có thể sớm làm tăng tổng số thuê bao. Netflix có 160 triệu thuê bao toàn cầu và chưa bị ảnh hưởng đáng kể bởi sự hiện diện của Disney+.

Quá sớm để đánh giá sự thành công của bước đầu trực tuyến của Disney. Tuy nhiên, đến cuối năm 2020, chúng ta sẽ biết nhiều hơn liệu đó có phải là một nước đi thông minh để Disney đặt cược tương lai của mình nhiều vào giải trí phát trực tuyến hay không. Năm 2020 sẽ là năm tồn tại đầu tiên của Disney+, và vào mùa thu tới, nó sẽ ra mắt phim bộ truyền hình mới của Marvel, The Falcon and the Winter Soldier, đi cùng với The Mandalorian. Disney+ sẽ ra mắt ở một số quốc gia khác, bao gồm Vương quốc Anh, Pháp, Đức và Tây Ban Nha.

Ngoài việc đáp ứng cho thuê bao, Disney+ có thể cạnh tranh tại Emmy, như Netflix thường xuyên làm không? Liệu nó có thể mang về những nhà sáng tạo nổi tiếng từ bên ngoài hệ sinh thái Disney hiện tại, như Netflix đã làm với các nhà làm phim như Martin Scorsese? Disney chưa bao giờ làm tốt tại Oscar, vậy nhưng họ vẫn không nản lòng. Nhưng tìm cách lấy lòng giới tinh hoa Hollywood không chỉ giúp bán sản phẩm cho nhiều thuê bao hơn mà còn có thể đóng vai trò là một cái gai trong mắt Netflix, khi họ tìm cách cách biệt mình với các đối thủ cạnh tranh trực tuyến trong bối cảnh giải thưởng.

Disney vẫn có thể tạo ra phim chuỗi mới?

Ngoài phim Pixar, tất cả các phim lớn nhất của Disney đều dựa trên tài sản trí tuệ vốn rất nổi tiếng. Nhưng đến một lúc nào đó — và không chừng đã xảy ra rồi — khán giả sẽ mệt mỏi với cùng những câu chuyện, được kể theo cùng một cách, và sẽ đòi thứ mới hơn. Có thể chuyện sẽ chưa xảy ra vào năm 2020. Nhưng Disney sẽ khôn ngoan dẫn đầu xu thế và dự kiến khi nào các chuỗi phim đã qua thử thách và chứng minh là đúng của họ chắc chắn sẽ đâm sầm vào ngõ cụt. Họ chưa từng phải bắt đầu một phim chuỗi nào từ con số không trong một thời gian dài. Sớm muộn gì họ cũng sẽ phải vậy.

Trong năm 2020, chúng ta sẽ thấy thương hiệu Disney mạnh thế nào khi Luke Skywalker hoặc Iron Man không tham gia. Sau đây là dàn phim của Disney 2020 (không bao gồm những phim từ 20th Century Fox):

Phim chiếu rạp năm 2020 của Disney
Không bao gồm các phim do 20th Century Fox phát hành, mà Disney đang sở hữu

Ngày phát hành	Phim	Nguyên tác hay chuyển thể?
6/3	Onward	Nguyên tác (Pixar)
27/3	Mulan	Chuyển thể người đóng phim hoạt hình 1998
1/5	Black Widow	Chuyển thể nhân vật truyện tranh Marvel
29/5	Artemis Fowl	Chuyển thể tiểu thuyết kỳ ảo
19/6	Soul	Nguyên tác (Pixar)
24/7	Jungle Cruise	Chuyển thể trò chơi công viên chủ đề
14/8	The One and Only Ivan	Chuyển thể truyện thiếu nhi
6/11	The Eternals	Chuyển thể nhân vật truyện tranh Marvel
25/11	Raya and the Last Dragon	Nguyên tác

Nếu 2019 là năm Disney chiếm lĩnh thế giới, 2020 sẽ là năm báo hiệu họ giữ mức đó, hay tụt trở lại. Trong hơn một thập kỷ, công ty đã tận dụng thương hiệu được yêu thích trên toàn cầu của mình để mua Pixar, Marvel, Lucasfilm và Fox, định vị họ là thế lực văn hóa thống trị nhất trên thế giới. Nhưng thành công đó đi kèm với những kỳ vọng sẽ ngày càng khó đáp ứng hơn.

Nếu Disney+ không được ưa chuộng một cách có ý nghĩa, nếu công ty chật vật tạo ra nhiều chương trình để tán gẫu bên máy uống nước ngoài The Mandalorian, hoặc nếu The Eternals và các phim bom tấn khác sắp tới của họ làm ăn kém ở phòng vé, năm nay sẽ bẫy Disney vào một thập kỷ gập ghềnh hơn thập niên trước. Việc mọi đối thủ truyền thông trên hành tinh này đang cố gắng tìm ra cách choán vào chỗ đứng của Disney càng không có lợi gì.

Giám đốc điều hành Bob Iger, sẽ từ bỏ vai trò mà ông giữ trong hơn 15 năm vào năm 2021, đã đặt cược di sản của mình vào phát trực tuyến. Cho đến nay, các nhà đầu tư rất hài lòng, cổ phiếu đã tăng gần 35% so với năm ngoái nhờ vào sức mạnh phòng vé của công ty và nhận thức rằng Disney+ là một thành công ban đầu. Nhưng nếu một trong những điều đó chùng xuống trong năm 2020, cổ đông có thể sẽ không vui. Chưa biết ai là người kế nhiệm, nhưng giám đốc tiêu dùng Kevin Mayer và giám đốc tác nghiệp Facebook Sheryl Sandberg, cựu thành viên hội đồng quản trị của Disney, đã nổi lên thành những cái tên thay thế.

Bất kể là ai, họ sẽ phải dẫn dắt Disney đi qua một thập kỷ mới được đánh dấu bằng bất định.