Nhà làm phim Yukiko Mishima nói khi làm Shape of Red, cô nhận ra phụ nữ Nhật Bản cho phép mình chịu ảnh hưởng của xã hội như thế nào, hay như cô nói, đó là “sự săm soi của những người khác”

“Hầu hết phụ nữ Nhật Bản đơn giản là bị tác động để nghĩ theo cách đó,” cô nói. “Tuy kết hôn, có con và ngôi nhà có thể là những điều tuyệt vời, chúng không dành cho tất cả mọi người. Tôi nghĩ rằng phụ nữ Nhật Bản nên có tiêu chuẩn riêng về hạnh phúc.”

Nỗ lực mới nhất của Mishima, Shape of Red, (tựa đề chỉ là Red ở Nhật Bản) — một câu chuyện hỗn loạn, gợi cảm và trên hết là suy ngẫm về một phụ nữ trẻ dường như có tất cả, nhưng không thể ngăn mình khao khát một điều gì khác. Trong trường hợp này, đó là mối tình say đắm với bạn trai thời đại học của cô, mở ra chiếc hộp Pandora những ham muốn bị kìm nén và tham vọng nghề nghiệp.

Được chuyển thể từ tiểu thuyết năm 2014 của Rio Shimamoto, Red, bộ phim của Mishima cho thấy ý niệm hôn nhân và sự ổn định là tất cả những gì phụ nữ muốn là không đúng, vì nhân vật chính, Toko, đấu tranh để thoát khỏi sự ổn định đều đều.

Toko (Kaho thủ vai, trái) đang sống cuộc đời mà bạn bè cô gọi là “cuộc sống hoàn hảo”, với người chồng tuấn tú Makoto (Shotaro Mamiya), cô con gái nhỏ đáng yêu và ngôi nhà khá đẹp

“Tôi có cảm giác hệ thống là vậy rồi. Ở Nhật Bản, hôn nhân không có nghĩa là sự tham gia của hai cá nhân, mà là người phụ nữ gia nhập vào gia đình người đàn ông và trở thành một phần của gia đình anh ta,” Mishima nói. “Có lẽ nếu phụ nữ được phép giữ họ của mình thì sẽ khác, nhưng tôi không thấy điều đó xảy ra trong tương lai gần.”

Mishima, 50 tuổi, nói thêm rằng cách giáo dục đặc thù dành cho phụ nữ Nhật Bản, cùng với văn hóa xấu hổ, cũng đáng quan tâm.

“Chúng tôi được dạy không được áp đặt, tạo sóng gió hoặc trở thành gánh nặng cho bất cứ ai,” cô nói. “Và khi chúng tôi lỡ chân, chúng tôi được dạy phải xấu hổ vì đã nổi bật bằng cách phạm sai lầm.”

Mishima nói cô không bao giờ khao khát đạt được “bộ ba” ấy, mà thay vào đó, muốn trở thành một nhà làm phim từ lúc nào cũng không nhớ nữa. Cô đã thực hiện bộ phim đầu tiên của mình khi còn là sinh viên tại Đại học Kobe với số tiền cô tiết kiệm được từ nhiều công việc bán thời gian.

Toko đang phải vật lộn với một sự bất mãn biến thành niềm đam mê không thể chối cãi khi tình cờ gặp Akihiko Kurata (Satoshi Tsumabuki), bạn trai đại học của cô mười năm trước

Sau khi tốt nghiệp, cô bắt đầu làm phim tài liệu cho đài truyền hình công NHK, nhưng sau đó rời nhà đài và ra mắt bộ phim điện ảnh đầu tay của cô, The Tattooer (Shisei: Nihohi Tsuki no Gotoku), vào năm 2009.

Mishima thường được hỏi liệu tên của cô có phải là bút danh hay không — đó thực sự là tên khai sinh của cô, do cha cô, một người hâm mộ cuồng nhiệt tác giả nổi tiếng Yukio Mishima, đặt. Cô là một trong số ít nhà làm phim nữ Nhật Bản được tuyển chọn có tác phẩm trình chiếu tại các liên hoan phim quốc tế.

Phim được biết đến nhiều nhất của Mishima, Dear Etranger (tựa tiếng Nhật Osanago Warera ni Umare), đã thắng giải Grand Prix đặc biệt của Ban giám khảo tại Liên hoan phim thế giới Montreal năm 2017. Trong khi đó, Shape of Red dự kiến trình chiếu tại Liên hoan phim quốc tế Chicago vào tháng 10 năm nay.

Akihiko và Toko dấn mình vào một mối tình có nguy cơ phá hủy không chỉ cuộc hôn nhân của Toko, mà cả cấu trúc thân phận của cô

“Tôi luôn muốn kể chuyện và, đối với tôi, phương tiện tốt nhất để làm điều này là phim ảnh,” Mishima nói. “Khi tham gia một dự án, tôi đã bị các nhân vật mê hoặc — họ nghĩ gì, họ phù hợp với xã hội như thế nào và tất cả có ý nghĩa gì. Tôi cho là mình rất quan tâm đến thế giới và cuộc sống.”

Mishima nói khi làm Shape of Red, cô nhận ra phụ nữ Nhật Bản cho phép mình chịu ảnh hưởng của xã hội như thế nào, hay như cô nói, là “sự săm soi của những người khác.”

“Phụ nữ rất lo lắng người khác nghĩ gì về họ,” cô nói. “Họ thực sự nên tự hỏi mình là ai, hoặc họ muốn gì trong cuộc sống. Thay vào đó, họ đoán già đoán non xem người khác nghĩ gì về mình. Ở một mức độ nhất định thì cũng có thể được, nhưng, chắc chắn, đã đến lúc một người phụ nữ phải đối mặt với chính mình.”

Akihiko luôn quan sát cô, nói chuyện với cô, hỏi cô đang nghĩ gì. Đó là điều mà chồng cô chưa bao giờ làm trong mối quan hệ của họ, vì anh chỉ xem Toko là một người mẹ, một người vợ

Và theo cách nào đó điều này giải thích cốt truyện của Shape of Red.

Toko (do Kaho Indo thủ vai, được biết đến nhiều hơn chỉ với tên của cô) đang sống cuộc đời mà bạn bè cô gọi là “cuộc sống hoàn hảo”, với người chồng tuấn tú, cô con gái nhỏ đáng yêu và ngôi nhà khá đẹp. Tuy nhiên, bên trong, Toko đang phải vật lộn với một sự bất mãn biến thành niềm đam mê không thể chối cãi khi tình cờ gặp Akihiko Kurata (Satoshi Tsumabuki), bạn trai đại học của cô mười năm trước. Akihiko và Toko dấn mình vào một mối tình có nguy cơ phá hủy không chỉ cuộc hôn nhân của Toko, mà cả cấu trúc thân phận của cô.

Toko đã tin mình là một người vợ tốt và người mẹ dạt dào yêu thương, nhưng cuộc sống gia đình dường như không còn ý nghĩa gì nữa. Cô cũng phát hiện ra sự khác biệt của Akihiko với chồng mình, Makoto (Shotaro Mamiya). Akihiko đối xử với cô như một người phụ nữ bằng xương bằng thịt với những ham muốn xác thịt và tham vọng nghề nghiệp, trong khi Makoto dường như muốn giữ cô trong lồng.

Toko gặp đồng nghiệp cáu bẳn của Akihiko, Atsushi Odaka (Tasuku Emoto), anh này tìm cách quyến rũ Toko và đe dọa phơi bày chuyện ngoại tình của cô

Trong khi Makoto gạt phắt việc vợ có thu nhập riêng, thì Akihiko mời Toko làm việc tại công ty của anh. Ở đó, Toko gặp đồng nghiệp cáu bẳn của Akihiko, Atsushi Odaka (Tasuku Emoto), tìm cách quyến rũ Toko và đe dọa phơi bày chuyện ngoại tình của cô. Không thể lý giải được, Toko thấy mình cũngbị Atsushi cuốn hút. Trong khi cố gắng đi qua địa hình âm u của dục vọng, dối trá và che đậy, Toko phát hiện ra Akihiko đang giấu một bí mật riêng.

Mishima nói cô muốn trình bày Shape of Red thành sự giao thoa giữa một “câu chuyện tình yêu dành cho mọi lứa tuổi và một phiên bản tiếng Nhật của vở kịch năm 1879 A Doll’s House của Henrik Ibsen

Khi cuốn tiểu thuyết của Shimamoto ra mắt vào năm 2014, nhiều độc giả đã điên tiết trước hành vi của Toko, và tức giận rằng cô để con gái nhỏ của mình ở nhà đi tận hưởng một cuộc hẹn hò với Akihiko trong phòng khách sạn.

Không thể lý giải được, Toko thấy mình cũng bị Atsushi cuốn hút

“Đó chính xác là thái độ khiến Toko đau khổ (ngay từ đầu),” Mishima nói. “Tôi tưởng tượng giống như nhiều phụ nữ ở Nhật Bản — chúng tôi không được phép trở thành cá nhân vì rất ít người trong chúng tôi được khuyến khích tự suy nghĩ. Và mặc dù những tranh cãi về cuốn tiểu thuyết tập trung vào khía cạnh tình dục của nó, Toko trân trọng Akihiko hơn thế nhiều. Anh ấy luôn quan sát cô, nói chuyện với cô, hỏi cô đang nghĩ gì. Đó là điều mà chồng cô chưa bao giờ làm trong mối quan hệ của họ, vì anh chỉ xem Toko là một người mẹ, một người vợ.”

Thật không may, hiện tượng xã hội này là quá thường ở Nhật Bản.

“Akihiko là người đàn ông rất hiếm hoi hỏi một người phụ nữ những câu hỏi khó — cô ấy muốn sống cuộc sống như thế nào, cô ấy muốn gì trong mối quan hệ, ước mơ của cô ấy là gì,” Mishima nói. “Toko buộc phải đưa ra câu trả lời bằng cách xem xét bản thân thật kỹ, thật lâu. Điều đó thật đáng sợ đối với cô ấy, nhưng cũng là sự giải phóng.”

Mishima nói tiếp rằng cô cũng ý thức những ưu điểm trong phong cách giao tiếp của người Nhật.

Akihiko đối xử với cô như một người phụ nữ bằng xương bằng thịt có những ham muốn xác thịt và tham vọng nghề nghiệp

“Tôi là người Nhật Bản, vì vậy tôi đã quen với những người giữ ý kiến của mình. Tôi cũng thoải mái với việc lùi lại để cho người khác nói,” cô nói. “Tôi không nghĩ rằng đặt mọi thứ trắng đen rõ ràng là cách giao tiếp hiệu quả duy nhất, nhưng tôi cảm thấy đó là thời điểm người Nhật đạt được sự cân bằng. Để chuyển sự tập trung ra xa cái ‘chúng ta’ một chút và đưa nó đến gần cái ‘tôi’ hơn, chúng tôi cũng đã quá quen với việc nghĩ ‘chúng ta và họ’, đó là lý do tại sao rất nhiều người cảm thấy khó chấp nhận sự đa dạng. Nhưng chúng ta phải thay đổi. Toko nhận ra điều này trong phim, và đó là một trong những khoảnh khắc xác định trong câu chuyện.”

Mishima cho biết cô cảm thấy may mắn khi nhắc tới dàn diễn viên — đặc biệt là hai vai chính.

“Có gì đó rất ngây thơ về Kaho, liên hệ trực tiếp đến sự ngây thơ của Toko,” Mishima nói. “Cô ấy đã sống một cuộc đời được che chở rất cẩn thận, và khi gặp lại Akihiko, như thể những bức tường nhà tù cô tự dựng lên sụp đổ.”

Cô nói Tsumabuki cũng tuyệt vời trong vai Akihiko

Đây không phải là chuyện tình thoáng qua, anh muốn chịu trách nhiệm với con người mà cô ấy đang cố gắng trở thành. Akihiko đúng là nguyên liệu tình yêu tuyệt vời. Thật ra là cả hai người họ

“Tôi thấy nhân vật này rất hấp dẫn bởi vì anh ấy chịu rất nhiều áp lực, nhưng mặc dù vậy, anh luôn nghĩ đến việc làm thế nào có thể mang điều tốt cho Toko,” Mishima nói. “Đối với anh, đây không phải là chuyện tình thoáng qua, anh muốn chịu trách nhiệm với con người mà cô ấy đang cố gắng trở thành. Akihiko đúng là nguyên liệu tình yêu tuyệt vời. Thật ra là cả hai người họ. Tôi thích xem cặp đôi này, và biến mối quan hệ của họ thành một thứ gì đó thật dày dặn và cảm động.”