Bám sát gót Star Wars: The Last Jedi của Rian Johnson, Thor: Ragnarok của Taika Waititi, Wonder Woman của Patty Jenkins và Logan của James Mangold, Black Panther của Ryan Coogler là thêm một ví dụ nữa về xu hướng lạ lùng nhất của Hollywood — phim bom tấn phong cách.

Đạo diễn Ryan Coogler trao đổi với Chadwick Boseman, phải, trên trường quay Black Panther

Theo cách riêng, từng phim trên mang dấu ấn không thể nhầm lẫn của người đạo diễn, bất luận là khám phá nhân thân và sự đại diện trong Black Panther, kiểu ma mãnh trong Last Jedi, chủ nghĩa lạc quan phóng khoáng của Wonder Woman, sự hài hước ngớ ngẩn của Ragnarok, hoặc kịch tính căng thẳng xoay quanh nhân vật của Logan. Và bản thân điều này đem lại cảm giác chiến thắng cho ngành công nghiệp lẫn khán giả.

Cùng nhau, những bộ phim trên đem lại cảm giác chiến thắng trong mối quan hệ căng thẳng lâu đời giữa nghệ thuật và thương mại — giữa thủ pháp cá nhân và nỗi lo về thương mại — đã chứng kiến những cuộc tranh luận mới trong ngành công nghiệp điện ảnh khi các nghệ sĩ nỗ lực tạo ra những bộ phim đem lại cảm giác như thể một tập khác trong loạt phim nhiều tập.

Sự lên ngôi của các nhân vật có tư duy-phim chuỗi như Kevin Feige của Marvel và Kathleen Kennedy của Lucasfilm trong một vai trò có sự pha trộn bất thường giữa nhà sản xuất, giám đốc sản xuất và điều hành chương trình, thoạt đầu chỉ ra sự đơn điệu đồng nhất từ phim này tới phim khác nhân danh kiểm soát chất lượng và quản lý thương hiệu.

Đạo diễn Taika Waititi (giữa), Chris Hemsworth (trái), và Tessa Thompson trên trường quay Thor: Ragnarok

Khi đạo diễn Edgar Wright rời Ant-Man của Marvel ngay trước khi bộ phim đi vào sản xuất hồi năm 2014, chuyện đó đã được hiểu là phản ứng đòi được phép thể hiện khí chất cá nhân của nhà làm phim trong khuôn khổ mô hình sản xuất hiện tại. Một phản ứng tương tự đã nổ ra khi các nhà làm phim Chris Miller và Phil Lord rời bỏ Solo: A Star Wars Story đã đi sâu vào giai đoạn sản xuất, dẫn lý do “khác biệt sáng tạo”. Và có liên quan hay không thì chưa biết, sau sự đón nhận thảm họa dành cho bộ phim độc lập lập dị The Book of Henry của mình, đạo diễn Colin Trevorrow của Jurassic World đã rời dự án Star Wars Episode IX sắp tới.

Một trong những phàn nàn phổ biến nhất đối với các phim chuỗi phát hành thường kỳ hiện nay, và các tập phim như Avengers: Age of Ultron hay Justice League, đó là các phim này không giống tác phẩm cá nhân, mà chỉ là các tập phim trong một câu chuyện rộng lớn hơn. Những phim gần đây như Black Panther phần nào tránh né được vấn đề đó bởi vì các nhà làm phim vượt qua thói thường. Có thôi thúc đặt dấu ấn cá nhân vào cách kể chuyện thay vì tuân thủ một kế hoạch chi tiết lớn hơn nào đó. Kết quả là các bộ phim như vậy tự đứng vững trên chân mình.

Một yếu tố thống nhất ở các đạo diễn phim chuỗi phong cách gần đây đó là mỗi người theo đuổi quy mô kể chuyện mà các dự án cung cấp cho họ. Từ những nhân vật phản diện được hình thành sáng tạo đến tránh được việc hủy diệt hàng loạt làm sự kiện đỉnh điểm, đây là chỗ cho tay nghề kể chuyện vượt ra khỏi cốt truyện thuần túy thực sự phát huy tác dụng.

Từ phải qua: Đạo diễn Patty Jenkins chỉ đạo Gal Gadot và Chris Pine trên trường quay Wonder Woman

Lứa đạo diễn phong cách mới này đang thu hút khán giả bằng việc phát triển chủ đề và nhân vật ở những mức độ sâu sắc hơn. Tất cả đều nổi lên từ phim độc lập kinh phí thấp (nhiều người trong số họ có tác phẩm đầu tay chiếu tại Liên hoan phim Sundance). Cũng đáng lưu ý là những nhà làm phim này đều đặc biệt nhấn mạnh vào sự hợp tác — hầu hết làm việc với các đồng nghiệp chí cốt từ phim này đến phim khác, cởi mở về thực hành nghệ thuật và phá vỡ khuôn mẫu độc tài của đạo diễn.

Nói cách khác, các tác phẩm mà họ tạo ra chính là những bộ phim hay, được làm cẩn thận, hấp dẫn và có tính giải trí. Tung hứng giữa Gal Gadot và Chris Pine trong Wonder Woman, sức sống sôi nổi của Cate Blanchett và Tessa Thompson trong Thor: Ragnarok hoặc việc khám phá diễn viên nhí Dafne Keen trong Logan mang lại cảm xúc tầm vóc con người vượt xa ra ngoài câu chuyện.

Trong The Last Jedi mới đây, con tàu không gian đâm xuyên qua một tàu lớn hơn trong nỗ lực táo bạo, tuyệt vọng để cứu lấy đội tàu nhỏ đang tẩu thoát. Chuyển cảnh kịch tính tạo tác động tràn ngập màn ảnh và nhạc nền tạo một khoảng lặng lơ lửng, làm nên khoảnh khắc yên tĩnh bất ngờ của sự tàn phá, hy vọng, sự hy sinh và sống còn. Vẻ chuẩn tắc táo bạo của khoảnh khắc đó chính là kiểu sự việc mà những phim loại này thường không làm, chính là điều làm cho sự lựa chọn của Johnson trở nên say đắm, tác động, đặc biệt đến thế.

Đạo diễn Rian Johnson (phải) và Joonas Suotamo trên trường quay Star Wars: The Last Jedi

Tương tự, mở đầu Black Panther, một con tàu tương lai quét qua một bình nguyên châu Phi, nắm bắt một toàn cảnh như trên bưu thiếp. Rồi nó bất thần đột xuống một thành phố bí mật trong đất nước Wakanda quê hương của người hùng, bay qua những tòa nhà chọc trời với ban công có mái che và cảnh quan thành phố được vẽ từ miêu tả hình ảnh giả tưởng châu Phi tương lai. Đó là một khoảnh khắc ngoạn mục của sự đắm chìm và đổi mới mà trong nhiều bộ phim khác sẽ là một loạt những cảnh quay giải thích bâng quơ.

Cảnh đáp xuống của Coogler như thể mô hình thu nhỏ cho phần còn lại của bộ phim, một thế giới bất ngờ ẩn dưới những kỳ vọng tiêu biểu hơn.

Có rất nhiều dự án đang trên đường ra rạp, từ Avengers, Star Wars, X-Men và chuỗi phim của DC, và nhiều cơ hội hơn để các nhà làm phim đằng sau những thương hiệu này tiếp tục khác biệt hóa. Ngay cả chuỗi phim James Bond đáng kính mà còn tìm thấy cuộc sống mới với hai phim gần đây do Sam Mendes đạo diễn và hiện có tin Danny Boyle đảm đương chuyến phiêu lưu kế tiếp.

Với các nhà làm phim như Coogler và Johnson — cùng Jenkins, Waititi và những nhà sáng tạo ra những phim bom tấn phong cách khác — đang tiên phong mở đường, hy vọng nhiều nhà làm phim nữa sẽ tìm ra cách thỏa mãn nhu cầu của cơ chế đồng thời tạo dựng những tác phẩm thể hiện tính cá nhân và thành tựu nghệ thuật ở mức cao nhất. Và hy vọng rằng họ sẽ được cấp thời gian để làm điều đó.

Từ phải qua: Đạo diễn James Mangold đang chỉ đạo Hugh Jackman và Dafne Keen trên trường quay Logan

Mặc dù phim chuỗi chắc chắn là thực tế của Hollywood đương đại, các nhà làm phim đã cho thấy nỗ lực đối với phim chuỗi không cứ giản đơn thái quá và cũng không yếm thế như ngạn ngữ “một phim cho người hâm mộ”. Thay vì vậy, bằng cách tạo ra những bộ phim một cách thông minh và khác biệt khắc phục được khoảng cách triền miên giữa thương mại và nghệ thuật, hấp dẫn đa dạng khán giả hiện đại, họ đang nỗ lực đảm bảo rằng phim chuỗi dành cho tất cả chúng ta.