Trong lịch sử 52 năm kể từ khi được tạo ra, chú mèo máy du hành từ tương lai để giúp đỡ một cậu bé 10 tuổi bằng cách sử dụng hàng loạt các phát minh khoa học giả tưởng, đã trở thành biểu tượng văn hóa đại chúng của Nhật Bản. Bộ Ngoại giao Nhật Bản thực sự bổ nhiệm nhân vật này làm “đại sứ anime”, và Eiichiro Oda thậm chí còn trích dẫn bộ truyện tranh Doraemon là nguồn cảm hứng cho Devil Fruits trong One Piece.

Doraemon: Nobita’s Little Star Wars 2021, kể về những trận chiến lớn trong không gian và cuộc nổi dậy toàn cầu trên một hành tinh xa lạ

Nhưng có một phần di sản khác của Doraemon hiếm khi được nói đến. Kể từ khi câu chuyện Doraemon đầu tiên được xuất bản vào tháng 12 năm 1969, thương hiệu này đã lần lượt cho ra phim điện ảnh và phim bộ truyền hình ở hầu hết mọi thể loại, và ở bất cứ thể loại nào cũng thành công đình đám. Dưới đây là một số ví dụ lựa chọn về tính linh hoạt của Doraemon trong các thể loại:

Hài

Doraemon về cơ bản là sự kết hợp hoàn hảo các hình thức hài phổ biến của Nhật Bản như manzai, diễn hài đôi của Nhật Bản thường thể hiện một“người đàn ông buồn cười” một cách đáng thương làm bao cát chịu đòn. Đây không phải là dạng hài tử tế gì mà thường dựa vào ác ý, từ cách mà nhân vật chính khác của câu chuyện — Nobita Nobi 10 tuổi tốt bụng nhưng lười biếng/lén lút — liên tục trở thành cái đích của mọi trò đùa trong suốt chuỗi câu chuyện.

Doraemon được cháu trai của Nobita gửi về quá khứ để ngăn cậu ta hủy hoại cuộc sống của mình do rơi vào cảnh nghèo đói, và xem ra quan trọng không kém, là kết hôn với một cô gái béo. Đúng vậy, cô ấy không phải là tình yêu đích thực của Nobita, nhưng câu chuyện tạo ra cái hài đen tối về một người liều xóa bỏ sự tồn tại của bản thân vì bà của họ không phù hợp với tiêu chuẩn vẻ đẹp truyền thống.

Melody Gas: Nobita ăn quá nhiều khoai tây đặc biệt của Doraemon và xì hơi bắn ra khỏi nhà bạn mình như tên lửa thối nhất thế giới

Tiếp theo, chuyện đánh rắm. Hài hước về chuyện đánh rắm đã tồn tại ở Nhật Bản gần 1.000 năm, với các tác phẩm nghệ thuật He-gassen nghĩa là “thi đánh rắm” (miêu tả đúng như tiêu đề) từ thế kỷ 12. Đánh rắm cũng là một phần quan trọng trong nhân vật Thám tử Butt nổi tiếng của trẻ em Nhật Bản, đã tiêu diệt kẻ thù của mình bằng chứng đầy hơi. Tương tự, Doraemon cũng không né tránh những câu chuyện xì hơi, như Melody Gas, trong đó Nobita ăn khoai tây đặc biệt của Doraemon quá nhiều và xì hơi bắn ra khỏi nhà bạn mình như tên lửa thối nhất thế giới. Có trò đùa Apoollo 13 đâu đó. Chơi chữ đấy.

Sách về tầm quan trọng của chơi chữ trong hài hước Nhật Bản có thể chứa đầy thư viện. Và nhiều trong số đó phải kể đến Súng biến đồ vật của Doraemon, có thể biến bất kỳ đồ vật nào thành bất cứ cách chơi chữ nào mà bạn hét lên với nó, như khi một nhân vật biến tượng ma cà rồng thành dưa chuột ma cà rồng với cách chơi chữ “Dracucumber!” Mặc dù không phải mọi trò đùa trong Doraemon đều phù hợp với bạn, nhưng manga và anime là những trích yếu vô giá những trò khôi hài làm điên đảo giới mộ điệu Nhật Bản.

Khoa học viễn tưởng

Bánh mì ghi nhớ

Arthur C. Clarke có câu nói nổi tiếng: “Gọi hành tinh này là Trái đất thật không hợp chút nào, khi rõ ràng nó là Đại dương.” Và Arthur C. Clarke có câu nói nổi tiếng và tinh tế hơn: “Công nghệ tiên tiến chẳng khác gì ma thuật.” Doraemon thực sự nắm bắt ý tưởng đó và làm rất nhanh và rất xa, phá vỡ rào cản chiều không gian cho đến khi đến được thế giới tưởng tượng nhỏ bé kỳ lạ của riêng mình mà không truyện tranh hay chương trình nào khác từng chạm tới.

Các bảo bối cơ bản và có tính tương lai của Doraemon là đặc điểm của bộ truyện và rất nhiều trong số chúng khá cơ bản (như chong chóng tre thực sự khiến bạn bay được hoặc cánh cửa thần kỳ có thể đưa bạn đến bất cứ đâu), một số lại vô cùng sáng tạo. (Ví dụ, Buồng điện thoại yêu cầu, về cơ bản là phiên bản thực tế của Máy điều ước từ Futurama, có điều được phát minh trước vài thập kỷ.) Vì vậy, bạn có những thứ như Abekonbe đảo ngược chức năng hoặc đặc tính của một đồ vật. Ví dụ: nếu bạn hướng bảo bối này chỉ vào một cục tẩy, cục tẩy sẽ đột nhiên làm cho giấy chuyển thành màu đen. Thuốc lá hút hoài còn hoài.

Rồi có Bánh mì ghi nhớ, trông giống như một lát bánh mì thông thường nhưng bạn ịn vào đó một cuốn sách chẳng hạn. Sau đó, bạn ăn lát bánh mì và thu được tất cả kiến ​​thức mà nó hấp thụ được từ một nguồn thông tin, nguồn thông tin này sẽ ở lại với bạn cho đến khi bạn… trục xuất bánh mì. Hay bảo bối Điều khiển mọi thứ là một vô lăng bạn có thể gắn vào bất cứ thứ gì để biến nó thành một phương tiện di chuyển thông qua ma thuật của khoa học? Trong phim truyền hình, họ sử dụng một chiếc ghế dài cũ, nhưng với bảo bối này bạn có thể làm được nhiều điều hơn. Chỉ cần nói sai (hoặc “đúng”, tùy vào mức độ bạn muốn nhìn thấy thế giới bùng cháy), thuật ngữ “xe cơ bắp” có thể đột nhiên mang một ý nghĩa hoàn toàn mới / phát minh ra một phạm trù tổn thương tâm lý hoàn toàn mới. Và vì chúng ta nói tới chủ đề này thì…

Doraemon: Nobita’s New Great Adventure into the Underworld, có tuyến truyện phụ kể về một người mẹ phát hiện con mình bị bệnh nan y. Để cứu con gái mình, người phụ nữ triệu hồi một con quỷ và bán linh hồn của mình cho nó để đổi lấy thuốc chữa bệnh, còn bản thân bị biến thành quỷ

Kinh dị

Mặc dù có giọng điệu vui vẻ nhưng Doraemon vẫn có khả năng đáng sợ. Và, đôi khi, chú mèo máy đã phát huy hết tiềm năng đó. Trong bộ phim năm 2007 Doraemon: Nobita’s New Great Adventure into the Underworld, có tuyến truyện phụ kể về một người mẹ phát hiện con mình bị bệnh nan y. Để cứu con gái mình, người phụ nữ triệu hồi một con quỷ và bán linh hồn của mình cho nó để đổi lấy thuốc chữa bệnh, còn bản thân bị biến thành quỷ.

Trong suốt bộ phim, nữ quỷ, đã mất tất cả ký ức về cuộc sống con người của mình, suýt chút nữa giết chết đứa con của mình cho đến khi tiếng khóc của đứa trẻ đưa cô trở lại trong chốc lát, cuối cùng giải thoát cô khỏi hình dạng quỷ dữ. Sau đó, khi linh hồn của cô sắp sửa siêu thoát, con gái cô cố gắng ôm lấy người mẹ mà cô bé tưởng sẽ không bao giờ được gặp lại nhưng không kịp vì ai nói bạn có thể có những điều tốt đẹp chứ? Chắc chắn không phải Doraemon rồi.

Nobita du hành ngược thời gian để một lần nữa gặp lại người bà quá cố của mình trong Doraemon: A Grandwoman’s Recollections. Cốt truyện này được sử dụng lại trong Stand by Me Doraemon 2 năm 2020 (ảnh)

Phải thừa nhận rằng câu chuyện không có gì quá đáng sợ — không giống như Công tắc quyền lực, một bảo bối xuất hiện lần đầu trong tập phim hoạt hình năm 1979 và có khả năng… xóa sự tồn tại của một người, gồm cả ký ức của người khác về họ. Chỉ cần bật công tắc và mục tiêu bị đưa vào quên lãng ngay lập tức và hoàn toàn không để lại gì. Và hãy nhớ rằng: Một cậu bé 10 tuổi có quyền truy cập bảo bối này. Vậy mới đúng là kinh dị.

Tâm lý

Trong phim ngắn năm 2000 Doraemon: A Grandwoman’s Recollections, Nobita du hành ngược thời gian để một lần nữa gặp lại người bà quá cố của mình và… chỉ có vậy. Không có mối đe dọa hay nhân vật phản diện nào, không có kết thúc khó khăn khi Nobita khuyên bà nội trong vài tuần tới đừng bỏ qua lời cảnh báo “cọp hoang” để bà không chết. Chỉ là câu chuyện một cậu bé thực sự nhớ bà của mình, vì vậy cậu bé đã bất chấp và bỏ qua các định luật vật lý để có thêm vài khoảnh khắc với bà, và như vậy là quá đủ.

Những hồi ức về bà nội gói gọn một lượng triết lý đáng ngạc nhiên vào thời lượng nửa giờ. Cho đến cùng bộ phim nói về việc bởi vì có cái chết nên cuộc sống mới ý nghĩa. Vâng, có rất nhiều điều chúng ta bỏ lỡ khi chết, nhưng cứu cánh của cuộc sống tựu trung là lý do tại sao chúng ta tạo ra và hình thành các mối quan hệ gắn bó và yêu thương bằng cả trái tim mình. Bởi vì đó là cách chúng ta để lại những phần của chính mình với đời, những phần sẽ còn lại sau khi cơ thể chúng ta không còn nữa. Trừ khi ai đó sử dụng Công tắc quyền lực hô biến cho bạn, vậy đó.

Doraemon: Nobita’s New Dinosaur năm 2020: Nobita trở thành cha mẹ của khủng long, cố gắng làm những gì tốt nhất cho “con cái” của mình, hoảng sợ khi chúng bị ốm, hy sinh vì hạnh phúc của chúng và cảm thấy đau đớn khi chúng thất bại. Đó là một câu chuyện tầng lớp kịch tính, xuất sắc về ý nghĩa của việc có con. Không mấy chuỗi phim có thể truyền tải những thông điệp người lớn như vậy

Mặc dù Doraemon chủ yếu nhắm đến trẻ em, nhưng đôi khi có thể và thỉnh thoảng cũng cung cấp chút gì đó cho người lớn. Bộ phim Doraemon: Nobita’s New Dinosaur năm 2020, trong đó Nobita chăm sóc hai chú khủng long con, là một ví dụ tuyệt vời khác về điều đó. Sẽ thật dễ dàng đi theo kiểu E.T. và làm một bộ phim về đứa trẻ cố gắng che giấu những người bạn giả tưởng với cha mẹ mình. Thay vào đó, chúng ta có câu chuyện Nobita trở thành cha mẹ của khủng long, cố gắng làm những gì tốt nhất cho “con cái” của mình, hoảng sợ khi chúng bị ốm, hy sinh vì hạnh phúc của chúng và cảm thấy đau đớn khi chúng thất bại. Đó là một câu chuyện tầng lớp kịch tính, xuất sắc về ý nghĩa của việc có con. Không mấy chuỗi phim có thể truyền tải những thông điệp người lớn như vậy.

Lãng mạn

Doraemon: A Grandwoman’s Recollections thực sự đã được chuyển thể hai lần, với cốt truyện được sử dụng lại trong Stand by Me Doraemon 2 năm 2020, khi Nobita trưởng thành đã cố gắng thay đổi tương lai của mình và sắp kết hôn với tình yêu của đời mình: Shizuka. Hãy nói thêm một chút về cô ấy. Cô ấy là người tình độc đáo trên phim hoạt hình bởi vì cô thực sự có cá tính. Trong hầu hết các chương trình hoạt hình dành cho trẻ em, tình yêu thường nhạt như nước lã vì không thực sự là người thật. Tình yêu là một mục tiêu hoặc phần thưởng cho nhân vật chính, với rất ít quyền tự quyết hoặc một tính cách vượt qua “cảm xúc rộn ràng; có lẽ thích nhân vật chính.”

Stand by Me Doraemon 2: Nobita trưởng thành hoang mang vào ngày đám cưới với Shizuka và bỏ trốn. Tại sao? Bởi vì sau hàng chục năm sùng bái cô, anh chàng bỗng tự hỏi: Liệu với cô anh có đủ tốt không? Có phải Shizuka kết hôn với anh chỉ vì thương hại?

Tuy nhiên, Shizuka thì không. Cô ấy chăm học, dũng cảm, và tốt bụng với những người cần giúp đỡ, nhưng vẫn là một đứa trẻ dễ ghen tị, tức giận bộc phát và đủ thứ. Tuy nhiên, cậu bé Nobita có cái nhìn lý tưởng về cô, điều này có thể hiểu được vì cậu ấy còn trẻ con. Nhưng khi trưởng thành, cũng vẫn vậy. Mối quan hệ của Nobita trưởng thành với Shizuka nên… nhiều hơn nữa. Và chính xác đó là những gì Stand by Me Doraemon 2 nói. Tại đây, cậu bé Nobita du hành ngược thời gian để gặp bà của mình, nhưng trong khi mọi chuyện đang diễn ra, Nobita trưởng thành hoang mang vào ngày đám cưới với Shizuka và bỏ trốn. Tại sao? Bởi vì sau hàng chục năm sùng bái cô, anh chàng bỗng tự hỏi: Liệu với cô anh có đủ tốt không? Có phải Shizuka kết hôn với anh chỉ vì thương hại? Nói tóm lại, anh coi cô là một con người, chứ không phải phần thưởng của anh.

Thông điệp chung cuộc của bộ phim không mới mẻ, nhưng cũng không hời hợt. Bộ phim cho thấy bạn có thể biết ai đó cả đời mà vẫn không chắc chắn 100% về nội tâm của họ, vì con người chính là như thế đó. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của trải nghiệm được chia sẻ và chúng có thể trở thành nền tảng của một mối quan hệ lâu dài. Cũng giống như nền tảng cho sự thành công của chuỗi phim Doraemon là khả năng…

Hành động và phiêu lưu

Doraemon: Nobita’s Treasure Island là một cuộc phiêu lưu theo chủ đề cướp biển

Kể cả khi chuỗi phim Doraemon có những trò đùa lố bịch nhất, những phát minh giả tưởng nhất, những bậc phụ huynh đáng sợ nhất, hay những cuộc đoàn tụ khóc nhiều nhất giữa bà nội và cháu trai, thì bấy nhiêu có lẽ vẫn không đủ để biến Doraemon trở thành sự kiện văn hóa đại chúng khổng lồ ở Nhật Bản như bây giờ.

Vậy, điều gì khiến mọi người quay trở lại với các phim Doraemon? Hành động, mỗi lần mỗi khác nhưng luôn hoành tráng và sáng tạo. Phần mới nhất của loạt phim, Doraemon: Nobita’s Little Star Wars 2021, kể về những trận chiến lớn trong không gian và cuộc nổi dậy toàn cầu trên một hành tinh xa lạ. Ngược lại, bộ phim năm 2018 Doraemon: Nobita’s Treasure Island là một cuộc phiêu lưu theo chủ đề cướp biển. Phim trước đó, Doraemon the Movie 2017: Great Adventure in the Antarctic Kachi Kochi, kể về việc khám phá một thành phố cổ bị mất tích ở Nam Cực, và không dừng ở đó. Bạn thích kiểu phiêu lưu hành động nào, rất có thể Doraemon sẽ có một phim theo kiểu đó. Robot khổng lồ chiến đấu? Doraemon: Nobita and the Steel Troops. Bí ẩn hồi hộp trên một chuyến tàu? Trong không gian? Xong. Doraemon: Nobita and the Galaxy Super-express. Bạn có… muốn hiệp sĩ cưỡi khủng long không? Thế thì bạn sẽ muốn xem một phim có tựa đề không tưởng Doraemon: Nobita and the Knights on Dinosaurs.

Doraemon the Movie 2017: Great Adventure in the Antarctic Kachi Kochi kể về việc khám phá một thành phố cổ bị mất tích ở Nam Cực

Phần hay nhất là, không phim nào trong số đó chỉ dựa vào những câu chuyện của họ, thay vì vậy xây dựng những câu chuyện nhân vật hấp dẫn xung quanh họ. Chẳng hạn Little Star Wars có cảnh một đứa trẻ cố gắng hy sinh tính mạng của mình để bảo toàn sự sống và tự do, trong khi Treasure Island là câu chuyện về một người phát điên vì đau buồn sau khi mất người thân. Trẻ em có thể không để ý hoặc không quan tâm đến những chi tiết đó, nhưng chúng rất cần thiết để các pha hành động trong phim Doraemon không chỉ là một mánh lới câu khách.

Có lẽ di sản tối hậu của Fujiko Fujio và Doraemon là: luôn đi xa hơn nữa cho đến khi não của bạn thôi để ý rằng những câu chuyện được chế tác đẹp mắt trải dài ở mọi thể loại như vậy xoay quanh một chú mèo máy không có tai từ thế kỷ 22. Và khi một chuỗi phim có thể khiến bạn gác lại mọi hoài nghi, bạn biết mình có được thứ gì đó vượt thời gian trên hai bàn tay tròn ủm không ngón đó.

Muốn hiệp sĩ cưỡi khủng long? Thế thì bạn sẽ muốn xem một phim có tựa đề không tưởng Doraemon: Nobita and the Knights on Dinosaurs

Stand by Me Doraemon và Stand by Me Doraemon 2 có sẵn để xem trên Netflix. Doraemon: Nobita’s Little Star Wars 2021 phát hành ở Việt Nam từ ngày 27/5/2022 với tựa Doraemon: Nobita và cuộc chiến vũ trụ tí hon 2021.