Rạp Aurora ở East Aurora, New York

Nhưng với nhiều rạp trên khắp nước Mỹ cuối cùng cũng mở cửa lại, Lễ Lao động năm nay sẽ được định nghĩa bằng buổi công chiếu hai phim lớn cũng đại diện cho một ngã ba đường: Cùng nhau, chúng có thể sẽ quyết định không chỉ phim chúng ta xem mà còn cách chúng ta xem phim trong thời gian còn lại của năm và có lẽ còn lâu hơn thế. Một, Mulan của Disney, bỏ qua hoàn toàn các rạp chiếu ở Mỹ và ra mắt trên Disney+ vào ngày 4 tháng 9, hơn năm tháng sau lịch ra rạp ban đầu. Phim kia, của Warner Bros do Christopher Nolan đạo diễn đã bị trì hoãn mấy lần, Tenet (ra rạp ngày 3 tháng 9), đang đánh một ván cược trên màn ảnh rộng.

Đây là khoảnh khắc quyết định khắc nghiệt cho các hãng phim. Với khối lượng phim tồn kho khổng lồ đợi phát hành và việc sản xuất bắt đầu lại hoặc bắt đầu cho những dự án phim khác, Mulan và Tenet đang làm dấy lên câu hỏi: Việc xem phim có cần rời khỏi nhà? Nếu Mulan không có doanh thu như kỳ vọng, các rạp phim sẽ có thêm một ngày để sống và chiến đấu. Nhưng nếu Mulan ăn khách và Tenet yếu ớt tài chính hay, tệ hơn, phát tán những tít báo về đợt bùng virus từ rạp chiếu sau vài tuần, khó mà tưởng tượng việc ra rạp thường xuyên — hay các phim phát hành lớn — sẽ quay lại trước năm mới, hay trước khi vaccine xuất hiện, hoặc cả hai.

Disney chuyển Hamilton sang Disney+, một quyết định mà không nghi ngờ gì đã làm tăng vọt lượng thuê bao đăng ký, giờ đang ở con số 60,5 triệu ấn tượng

Trên lý thuyết, Mulan có vẻ là một ván cược mạnh hơn và an toàn hơn. Một số phim 2020 được định phát hành rộng rãi đã chuyển sang trực tuyến — The King of Staten Island của Judd Apatow đã công chiếu trên dịch vụ video theo yêu cầu, Apple mua lại phim chính kịch Thế chiến II có Tom Hanks Greyhound, và Disney chuyển Hamilton sang Disney+, một quyết định mà không nghi ngờ gì đã làm tăng vọt lượng thuê bao đăng ký, giờ đang ở con số 60,5 triệu ấn tượng. Và Palm Springs gây dấu ấn ở Sundance, được Neon và Hulu trả hơn 17 triệu để mua quyền, trở thành phim phát hành độc quyền trên Hulu vào hè.

Nhưng Mulan thì khác — nó có kinh phí 200 triệu USD, và lựa chọn của công ty cho phát hành qua Disney+ nghĩa là không bỏ sót khoản thu nào. Giá 29,99 USD (cho bạn ‘sở hữu’ bộ phim chừng nào còn đăng ký) là cao so với giá xem phim, nhưng cho các gia đình lẽ ra sẽ đi xem bộ phim cùng nhau, thì không phải cân nhắc. Và vì không phải ăn chia doanh thu với rạp chiếu, Disney cần bán ít vẻ ảo hơn để kiếm lợi nhuận. Nếu Mulan thành công, không quá xa vời mà không thể tưởng tượng Warner, đã khai trương HBO Max kém đến mức dẫn đến một vụ cách cổ trong phòng điều hành ngay sau đó, cố gắng đẩy mạnh dịch vụ bằng cách dùng nó để cho ra mắt Wonder Woman 1984 (có lịch phát hành 2 tháng 10) hay Dune (18 tháng 12). Nếu đã thế, sao Disney lại không cho Black Widow (có lịch 6 tháng 11, nó là phim gánh ba năm lịch phát hành của Marvel trên lưng) hay Soul của Pixar (20 tháng 11) nối gót Mulan?

Từ trái qua: The New Mutants, Tenet, Unhinged — Kỳ vọng dành cho các bộ phim đã thử nghiệm rạp chiếu đến nay không còn có thể thấp hơn

Một lý do là Tenet. Kỳ vọng dành cho các bộ phim đã thử nghiệm rạp chiếu đến nay — The New Mutants, một phim X-Men bị cất kho hai năm nay, và Unhinged, phim ly kỳ lái xe cuồng nộ có Russell Crowe được công ty phát hành Solstice mới thành lập mua lại — không còn có thể thấp hơn. Nhưng nhiều tháng qua, phim của Nolan đã đươc bàn tán là bộ phim lớn đầu tiên phải xem sau dịch, và với sự tồn tại của rạp chiếu đang lâm nguy, hãng phim có vẻ đã quyết định rằng chữ "sau" của sau đại dịch là để thương lượng. (‘Chắp tay hy vọng mọi người trên cả nước ngồi trong phòng tối với người lạ suốt hai tiếng sẽ không bị ốm’ nghe giống lời cầu nguyện có động lực từ sổ kế toán hơn là một kế hoạch logic; một chuyên gia còn so sánh nó với trò cò quay Nga.) Nếu Tenet doanh thu vẫn ổn — nên biết là phần lớn các thành phố ở Mỹ hiện yêu cầu rạp chiếu giảm sức chứa — đó có thể là lý do đủ để các hãng phim trì hoãn quyết định phát trực tuyến các bộ phim lớn nhất của họ, thay vào đó tiếp tục giữ lại nhiều bộ phim cho đến khi phát hành rạp đại trà khả thi.

Đó là điều đang xảy ra với phim nhạc kịch In the Heights và Godzilla vs. Kong của Warner Bros., Fast & Furious 9 và Halloween Kills của Universal, và A Quiet Place Part II và Top Gun: Maverick của Paramount, tất cả đều đang cố gắng nhảy cóc qua hết đại dịch. Không phim nào có lịch phát hành trước xuân 2021 là sớm nhất. Chúng tương đương với hội nhà giàu chất đồ đạc lên xe về sống ở căn nhà thứ hai — căn nhà thứ hai là “tương lai” — khi tình hình bắt đầu tệ hại. Về mặt nào đó, đây là một phiếu lòng tin cho rạp chiếu bóng, một tuyên bố rằng đợi mọi chuyện qua đi có lẽ hấp dẫn hơn là bỏ mặc thói quen văn hóa nhiều thập kỷ — và còn là một mô hình kinh doanh.

Chúng ta đang thấy dấu hiệu các hãng phim đã sẵn sàng chuẩn bị để bỏ mặc rạp chiếu bóng như thế nào. Disney được đưa tin đã đến gần việc bán một trong những phim cuối thừa hưởng từ Fox, The Woman in the Window (ảnh trên), cho Netflix

Nhưng trong bao lâu? Chúng ta đang thấy dấu hiệu các hãng phim đã sẵn sàng chuẩn bị để bỏ mặc rạp chiếu bóng như thế nào. Disney được đưa tin đã đến gần việc bán một trong những phim cuối thừa hưởng từ Fox, The Woman in the Window, cho Netflix. Trong khi đó, Paramount đang chật vật (chỉ có 5% thị phần vào 2019), đã bán The Trial of the Chicago 7 của Aaron Sorkin, cũng cho Netflix, với giá hơn 50 triệu USD, đang tiến gần tới việc bán phim chuyển thể tiểu thuyết của Tom Clancy Without Remorse cho Amazon và đã quyết định phim hài hậu đại họa Love and Monsters, định ra rạp vào tháng 2 năm sau, sẽ phát hành thẳng dịch vụ video theo yêu cầu vào tháng 10.

Kể cả trong trường hợp tốt nhất, giờ đang càng ngày càng khó xảy ra, đợt phim lớn ra rạp mùa thu năm nay sẽ vẫn mỏng hơn thường lệ. Và nó sẽ không đảo ngược sự dịch chuyển mô hình khổng lồ đang diễn ra. Suốt một thế kỷ, các hãng phim đã ở trung tâm của Hollywood, và thường xuyên như việc các công ty đổi chủ, cái tên của họ đã dễ nhận diện lâu hơn cả thời gian chúng ta sống. Nhưng giờ, bên cạnh việc Disney thống trị hơn bao giờ hết, chỉ còn lại vài cái tên — Warner, Universal, Sony, và Paramount. Và dễ dàng tới gây sốc để tưởng tượng một thế giới khi những cái tên đó không còn là những bộ máy sáng tạo duy nhất ở Hollywood mà thành những nhà cung cấp nội dung cho những tay chơi sản xuất/phát hành mới: Netflix, Amazon, và Apple. Những công ty đó, cùng với các dịch vụ trực tuyến do các hãng phim lâu đời sở hữu (Hulu và Disney+ của Disney, HBO Max của Warner, và Peacock của Universal, và CBS All Access, chia quyền sở hữu với Paramount), đang trở thành những thế lực thịnh hành đứng sau việc chúng ta xem gì và xem ở đâu. Và, thường xuyên hơn bao giờ hết, đó là tại nhà, cạnh tranh với những gì từng được gọi là truyền hình.

Và dễ dàng tới gây sốc để tưởng tượng một thế giới khi chúng không còn là những bộ máy sáng tạo duy nhất ở Hollywood mà thành những nhà cung cấp nội dung cho những tay chơi sản xuất/phát hành mới

Nhưng thói quen cũ khó bỏ, và các hãng phim, đã hụt mất mùa hè, giờ đang cố trình chiếu phim để có đủ điều kiện tranh giải — một chiến lược có thể bao gồm nuôi phim ở một số nơi chiếu cụ thể trong nhiều tháng, một cách tiếp cận được đo ni đóng giày, mà cực kỳ khó khăn trong năm nay. Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật học Điện ảnh và đa phần các nhóm giải thưởng điện ảnh khác đã buộc lòng mở rộng hạn đủ điều kiện từ 31 tháng 12 sang 28 tháng 2 (kỳ cuối tuần Ngày Tổng thống — chính là Giáng Sinh mới). Đó là một cách câu thời giờ kín kẽ — dù có lẽ không đủ. Mùa Oscar thường là khoảnh khắc cho các công ty độc lập — cả những công ty do hãng phim sở hữu, như Searchlight Pictures, Focus Features, và Sony Pictures Classics, và những công ty không như thế, như A24 và Neon — tung ra những mặt hàng được thiên vị nhất. Nhưng bốn liên hoan phim (Venice, Telluride, Toronto, và New York) nơi những phim “nhỏ” hứa hẹn nhất của năm thường ra mắt đang có danh sách phim ít đi — và trong nhiều trường hợp, chỉ có trên mạng — trong năm nay, với ít phim Mỹ và nói tiếng Anh có tên tuổi hơn.

Cũng giống những phim kinh phí lớn, nhiều phim độc lập được chờ đón nhất, như phim hài toàn sao The French Dispatch của Wes Anderson, đơn giản đã bị đóng băng chờ đến khi tình hình thay đổi. Đó là, nếu tình hình thay đổi, vì các khán giả có học thức, hiểu biết và lớn tuổi hơn bị các phim độc lập lôi cuốn lại chính là kiểu người vui vẻ ngồi nhà chờ đến khi phim tìm đến họ.

Cũng giống những phim kinh phí lớn, nhiều phim độc lập được chờ đón nhất, như phim hài toàn sao The French Dispatch của Wes Anderson (ảnh trên), đơn giản đã bị đóng băng chờ đến khi tình hình thay đổi

Điều gây ấn tượng nhất về khoảnh khắc này là sự thiếu vắng một kế hoạch lớn (hay bất cứ kiểu kế hoạch nào). Để bắt đầu sản xuất lại, các quy trình phức tạp đang được tạo ra cho mọi thứ từ phim chính kịch Netflix tới Jurassic World: Dominion, đã được trang bị một cuốn sổ tay hướng dẫn y tế dài 107 trang và nguyên một khách sạn được thuê làm bong bóng an toàn cho dàn diễn viên và đoàn phim. Nhưng các hãng phim không có đề xuất chi tiết về cách phát hành phim; họ chỉ đang nhìn chằm chằm vào một chân trời bất định và bày tỏ mong muốn rằng "có thể tình hình sẽ tốt đẹp hơn" vào một ngày không ngừng lùi xa.

Hậu Tenet, những quyết định khó khăn về phim tháng 10 và tháng 11 sẽ cần được đưa ra nhanh chóng. Với nhiều phim đi vào sản xuất hơn và áp lực từ đầu ra tăng lên, các hãng phim sẽ dễ nói với giới chủ rạp rằng mặc dù sẽ có rất nhiều phim lớn dành cho họ bất cứ khi nào đại dịch kết thúc, cho đến lúc đó, họ sẽ phát hành phim của họ theo bất kỳ cách nào để khán giả của họ được thỏa mãn (một cách an toàn).

Số phận đi đôi của Mulan và Tenet có thể sẽ quyết định phải hy sinh cái nào: phim hay việc đi xem phim chiếu rạp

Có cảm giác chuyện đó đang bắt đầu khẩn trương hơn; các công ty không thể cứ ngồi mãi trên những bộ phim chưa được xem. Phải hy sinh một trong hai: phim hoặc việc đi xem phim chiếu rạp. Số phận đi đôi của Mulan và Tenet có thể sẽ quyết định cái nào chiếm ưu thế..