• Liệu mèo mun hoạt hình Flow của Latvia có trở thành ngựa ô Oscar 2025?

Đạo diễn Gints Zilbalodis tại CatCafe Lounge ở Los Angeles

“Chúng tôi đã đánh bại James Cameron!” nhà làm phim Gints Zilbalodis cười bẽn lẽn nói trong một video phỏng vấn gần đây. Flow, phim hoạt hình thứ hai của anh, hiện là một trong những phim có doanh thu cao nhất từ trước đến nay tại quê nhà Latvia của vị đạo diễn, thậm chí còn vượt qua cả chuỗi phim Avatar của Cameron ở phòng vé địa phương.

Latvia có dân số khoảng 1,8 triệu người và Flow đã bán được hơn 255.000 vé kể từ lần đầu phát hành vào tháng 8 năm 2024. Phim vẫn đang được chiếu tại các rạp chiếu ở Latvia.

“Chúng tôi vẫn có các suất chiếu cháy vé ở tuần thứ 23,” Zilbalodis, 30 tuổi, cho biết.

Thành công cả phê bình và thương mại, bộ phim hoạt hình máy tính không có lời thoại của Zilbalodis kể về một nhóm động vật giúp đỡ nhau sống sót sau trận lụt. Flow đã nhận được hai đề cử Oscar cho phim hoạt hình hay nhất và phim quốc tế hay nhất, và là tác phẩm đầu tiên của Latvia được đề cử của Viện Hàn lâm.

Một cảnh trong Flow, bộ phim được đề cử hai giải Oscar. Phim sẽ ra rạp ở Việt Nam từ ngày 7 tháng 3 với tựa Lạc trôi

Zilbalodis gần đây cũng đã thắng Quả Cầu Vàng đầu tiên của Latvia, đánh bại hai ứng viên lớn của các hãng phim Mỹ là The Wild Robot và Inside Out 2 trong hạng mục phim hoạt hình. Flow là một sản phẩm độc lập được tài trợ phần lớn bằng nguồn vốn công và hình thành trên phần mềm mã nguồn mở miễn phí có tên Blender, khiến chiến thắng này càng trở nên phi thường hơn.

Và quê hương vùng Baltic của đạo diễn không hề giấu giếm niềm vui của họ trước chiến thắng này. Quả Cầu Vàng được trưng bày một tuần tại Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Latvia ở Riga, thủ đô của đất nước, với hai bức tượng mèo bảo vệ, ám chỉ nhân vật chính của bộ phim, một chú mèo xám đen.

Hàng ngàn người đã xếp hàng để xem Quả Cầu Vàng. “Đây thực sự là một khích lệ tinh thần tuyệt vời,” Zilbalodis cho biết. “Mọi người đã chán ngấy những tin tức xấu và có lẽ bộ phim này đại diện cho điều gì đó lạc quan và tràn đầy hy vọng về lòng tự tôn của đất nước.”

“Tôi không biểu lộ cảm xúc nhiều,” Zilbalodis cho biết

Riga đã trở thành một lễ hội Flow muôn mặt. Những tấm áp phích có hình các động vật trong phim trang trí đường phố kể từ khi Zilbalodis được vinh danh là “Công dân Riga của năm 2024”. Một biển hiệu tên thành phố hiện có tượng chú mèo trong Flow ngồi trên chữ A.

Zilbalodis trở về Latvia sau khi thắng giải Quả cầu vàng đã được nhóm cộng sự của mình cũng như bộ trưởng văn hóa của đất nước, người đứng đầu Trung tâm Điện ảnh Quốc gia và rất nhiều nhà báo hồ hởi đón ở sân bay.

“Có thể nói Latvia đang trong cơn cuồng Flow”, Matiss Kaza, một trong những nhà sản xuất của bộ phim, cho biết qua email. “Thực sự đi trên đường phố thủ đô Riga thì không thể không nhìn thấy chú mèo dưới hình thức này hay hình thức khác.”

Latvia đang trong cơn cuồng Flow. Đi trên đường phố thủ đô Riga thì không thể không nhìn thấy chú mèo dưới hình thức này hay hình thức khác

Tổng thống Latvia, Edgars Rinkevics, đã nhiều lần bày tỏ niềm tự hào về thành tựu của Zilbalodis trên mạng xã hội, và nhà làm phim thậm chí còn nhận được cuộc gọi từ thủ tướng Evika Silina.

“Con người Latvia có thể tạo ra Flow hiện đang được cả thế giới dõi theo,” Tổng thống Rinkevics đăng trên X sau chiến thắng Quả Cầu Vàng. “Khoảnh khắc tuyệt vời cho cả êkíp, khoảnh khắc tuyệt vời cho Latvia!”

Tuy nhiên, sự chú ý mà Zilbalodis và Flow nhận được đã gây sốc cục bộ cho người họa sĩ hoạt hình nhút nhát, ít nói này, thừa nhận anh thường phải vật lộn với hội chứng kẻ mạo danh.

Kaza đã đề xuất tổ chức một buổi tiệc xem công bố đề cử Oscar với sự tham dự của báo chí, nhưng Zilbalodis lo âu đã chọn xem ở nhà.


“Gints hướng nội hơn tôi; anh ấy thường biến mất khỏi văn phòng trong quá trình sản xuất khi anh cần thời gian riêng tư,” Kaza nói. “Chỉ là anh ấy làm việc như thế và với tư cách là một nhà sản xuất, tôi phải tôn trọng điều đó.”

Học theo video mà nhà làm phim người Thụy Điển Ruben Ostlund đã đăng khi anh thấy mình không được đề cử năm 2015, Zilbalodis đã tự quay cảnh mình ăn một quả táo và ôm chú chó giúp anh xao nhãng dễ chịu khi chờ xem Flow có được gọi tên không.

“Tôi không biểu lộ cảm xúc của mình nhiều lắm,” anh nói. “Tôi đã rất phấn khích vào khoảnh khắc đó, nhưng có lẽ không thể hiện ra.” Video đã được đăng trên kênh YouTube của đạo diễn và trên tài khoản X của anh, nơi anh đã chia sẻ nội dung hậu trường quá trình sản xuất Flow.

“Tôi sợ lời thoại và sợ làm việc với diễn viên,” anh nói. “Với hoạt hình, tôi có thể tránh điều đó và chỉ kể những câu chuyện bằng hình ảnh và âm thanh”

Có mẹ là họa sĩ và cha là nhà điêu khắc (cũng làm nghề chiếu phim), Zilbalodis bắt đầu làm phim hoạt hình ngắn khi còn học trung học. Anh hướng đến hoạt hình vì đó là phương tiện mà anh có thể tự mình khám phá khi còn là một chàng trai trẻ thiếu tự tin.

“Tôi cảm thấy bực dọc khi có bao nhiêu là suy nghĩ trừu tượng và tôi không thể khiến người khác hiểu mình,” anh nói. “Tôi cảm thấy thông qua làm phim, có cách để làm người ta hiểu được mình, và mất rất nhiều thời gian, nhưng tôi có thể diễn đạt những điều mà tôi cần diễn đạt.”

Cha mẹ Zilbalodis đã ủng hộ khi anh quyết định bỏ học đại học, đặc biệt là vì không có trường hoạt hình nào ở Latvia. Thay vào đó, Zilbalodis đã gần như một mình thực hiện phim truyện đầu tay Away, câu chuyện ngụ ngôn khác không có lời thoại, về một cậu bé và một chú chim trên hoang đảo.

Phim của Zilbalodis đã thắng Quả Cầu Vàng phim hoạt hình hay nhất

“Tôi sợ lời thoại và sợ làm việc với diễn viên,” anh nói. “Với hoạt hình, tôi có thể tránh điều đó và chỉ kể những câu chuyện bằng hình ảnh và âm thanh.”

Anh đã tự học phần mềm để tạo chuyển động cho nhân vật, cũng như cách thiết kế âm thanh và thậm chí là sáng tác nhạc cơ bản để làm nhạc nền cho bộ phim. “Mục tiêu của tôi là học tất cả các kỹ năng này để cuối cùng tôi có thể làm việc với các chuyên gia trong lĩnh vực và có thể hiểu họ đang làm gì và giao tiếp tốt hơn với họ,” anh nói.

Đối với Flow, nhà làm phim buộc phải thành lập công ty hoạt hình của anh, Dream Well Studio, sau khi quan hệ đối tác với một công ty khác đổ vỡ. “Nếu tôi biết chúng tôi sẽ phải thành lập xưởng phim riêng, tôi đã không làm,” Zilbalodis nói. “Cũng hay khi hoàn cảnh buộc tôi phải tìm ra cách giải quyết.”

Nhà làm phim cũng hy vọng rằng thành công của Flow sẽ khuyến khích chính phủ Latvia và các quốc gia khác tài trợ hào phóng hơn cho các bộ phim không theo khuôn mẫu

Quá trình chuyển đổi từ làm việc một mình sang quản lý một nhóm cộng sự tỏ ra đầy thách thức.

“Khi làm việc một mình, cứ nảy ra ý tưởng nào là thực hiện ý tưởng đó,” anh nói. “Lần này, ý tưởng bị chất vấn, cũng hay vì khi vào phim chúng có ý định rõ ràng hơn.”

Cơn sốt Flow đã lan rộng ra ngoài Latvia. Tại Mỹ, bộ phim hoạt hình phiêu lưu này, được công chiếu rạp vào cuối tháng 11 năm ngoái, trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại của các nhà phân phối Janus Films và Sideshow, thu về 4 triệu USD cho đến nay.

Zilbalodis đặc biệt ngạc nhiên với sự đón nhận ở Mexico, bộ phim được chiếu trên 800 màn ảnh — nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác — vào ngày 1 tháng 1. “Có nhu cầu thực sự đối với những phim như thế này, mang lại cho tôi rất nhiều hy vọng,” anh nói.

Đạo diễn Gints Zilbalodis và biên kịch-đồng sản xuất Matiss Kaza

Nhà làm phim cũng hy vọng rằng thành công của Flow sẽ khuyến khích chính phủ Latvia và các quốc gia khác tài trợ hào phóng hơn cho các bộ phim không theo khuôn mẫu, không phải dưới dạng từ thiện, mà là đầu tư có lợi nhuận, rủi ro tương đối thấp có khả năng giúp thúc đẩy du lịch. “Những người trên khắp thế giới có thể chưa từng nghe đến Latvia giờ đây đã biết đến đất nước này,” anh nói.