Vào tháng 3 năm 2021, sau nhiều tháng đàm phán trong ngành, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez đã công bố một kế hoạch đa hướng nhằm thúc đẩy lĩnh vực nghe nhìn của đất nước. Bốn tháng sau, trong chuyến thăm Mỹ, ông đã đẩy mạnh tham vọng khi thề sẽ biến Tây Ban Nha thành “Hollywood châu Âu”.

Đất nước tràn ngập ánh nắng, khiến các xuất phẩm luôn đến Tây Ban Nha căn bản vì bối cảnh

Xét trên nhiều thước đo, ước mơ của ông sắp thành hiện thực. Những người trong ngành ghi công việc hợp tác công-tư mới thông qua kế hoạch có tên Trung tâm Nghe nhìn Tây Ban Nha (Spain Audiovisual Hub). Kế hoạch nhìn nhận ngành công nghiệp này là ngành chiến lược không phụ thuộc vào trợ cấp — như các nhà phê bình đã hô hào từ lâu — và trở thành một ngành có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi sau đại dịch của Tây Ban Nha.

Elisa Garcia Grande, giám đốc điều hành ICEX-Invest Tây Ban Nha, một bộ phận của hội đồng đầu tư và xuất khẩu của nước này, cho biết: “Việc chính phủ thực hiện kế hoạch Trung tâm Nghe nhìn Tây Ban Nha rất quan trọng đối với ngành công nghiệp vì nó phát sinh để đáp ứng nhu cầu lịch sử của lĩnh vực. Lần đầu tiên, chính phủ thừa nhận vai trò chiến lược của ngành trong nền kinh tế Tây Ban Nha.”

Thành lập vào tháng 3 năm 2021 với khoản đầu tư công 1,6 tỉ euro (1,56 tỉ USD) cho đến năm 2025, trung tâm đã hoạt động trên bốn lĩnh vực chính: thu hút đầu tư và dự án phim từ nước ngoài; cải thiện các công cụ tài chính và thuế; đào tạo nhân tài, đặc biệt chú trọng đến phái nữ; và thực hiện cải cách quy định và loại bỏ các rào cản hành chính.

The Crown của Netflix, với một số cảnh quay tại Tây Ban Nha

Mục tiêu của kế hoạch là đưa sản xuất phim điện ảnh và truyền hình trong nước tăng 30% vào năm 2025 để củng cố vị thế Tây Ban Nha là nhà sản xuất hàng đầu và là địa điểm hấp dẫn cho việc đầu tư, nhân tài và các dự án phim quốc tế.

Một trong các phương sách bao gồm thành lập Cục Nghe nhìn Tây Ban Nha để trả lời các câu hỏi và tạo điều kiện hợp tác. Trang web đa ngôn ngữ của trung tâm có trung bình khoảng 50.000 người truy cập hàng tháng kể từ khi ra mắt vào tháng 5, theo Garcia Grande.

Peter Welter Soler, đối tác của công ty dịch vụ sản xuất Fresco Film của Tây Ban Nha và là phó chủ tịch hiện tại của hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia Profilm, trung gian chính giữa chính phủ và ngành phim, cho biết: “Chính phủ này nhận thức rõ về lợi ích của ngành phim hơn các đời chính phủ trước.”

Ông cho rằng việc ngành công nghiệp nghe nhìn tiếp tục hoạt động trong thời kỳ đại dịch đã góp phần tạo tầm nhìn mới về lợi thế chiến lược của ngành này ở một quốc gia có truyền thống phụ thuộc vào du lịch, bất động sản và nông nghiệp. Quan điểm mới coi đây là một ngành “có thể mang lại nhiều lợi ích, việc làm, tiền bạc và hạnh phúc cho xã hội nói chung,” ông nói.

Hiện tượng phòng vé Tây Ban Nha Prison 77

Tất nhiên, hoạt động nhộn nhịp giữa các nền tảng phát trực tuyến ở Tây Ban Nha trong thập kỷ qua đã không lọt qua mắt những người nắm quyền. Một số khoảnh khắc cột mốc bao gồm Game of Thrones của HBO bắt đầu quay ở Tây Ban Nha từ năm 2014 (phần tiền truyện của nó, House of the Dragon, vừa mới được quay tại đây); Netflix ra mắt trung tâm sản xuất châu Âu đầu tiên tại Madrid năm 2019; thành công quốc tế của các phim bộ Tây Ban Nha như Money Heist; và The Crown sử dụng Tây Ban Nha làm địa điểm chính ngoài Vương quốc Anh bắt đầu từ mùa ba.

Số liệu

“Từ quan điểm của một công ty nghe nhìn nước ngoài hoặc của Mỹ, việc triển khai kế hoạch này, với sự hỗ trợ kinh tế đáng kể, thể hiện cơ hội kinh doanh có một không hai,” Garcia Grande nhận xét.

Các ưu đãi về thuế của Tây Ban Nha đã tăng mạnh vào năm 2020. Tây Ban Nha hiện đưa ra ưu đãi cho các dự án quay phim quốc tế thông qua giảm thuế tới 30% cho khoản chi tiêu 1 triệu euro (969.890 USD) đầu tiên và 25% sau đó, với mức chi tiêu tối thiểu ở Tây Ban Nha là 1 triệu euro (ít hơn cho các dịch vụ hiệu ứng kỹ xảo và hoạt hình). Các khu vực khác có hệ thống riêng của họ: ví dụ: giảm thuế ở Quần đảo Canary cho cùng mức chi tiêu tối thiểu là 54% trên 1 triệu euro đầu tiên và 45% sau đó. Và ở khu vực phía bắc Bizkaia, nơi quay Game of Thrones, ủy ban điện ảnh địa phương vừa tiết lộ các kế hoạch dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 để tăng ưu đãi tại khu vực của họ lên con số 35-70% khổng lồ tùy thuộc vào đặc điểm của dự án.

Cảnh phim Four’s a Crowd của đạo diễn Alex de la Iglesia

Các ưu đãi hiện đã tăng gấp ba lần lên tới 10 triệu euro (9,75 triệu USD), so với 3 triệu euro trước đó, không vượt quá 50% chi phí sản xuất. Ở Quần đảo Canary, giới hạn là 18 triệu euro (17,5 triệu USD). Hoạt động sản xuất phải mang tính chất địa phương hoặc trực thuộc một công ty dịch vụ địa phương quyết toán ưu đãi thuế trong vòng sáu tháng kể từ ngày kết thúc năm tính thuế có phát sinh chi phí sản xuất cuối cùng. Ưu đãi thuế thường được trả từ 6 đến 18 tháng sau khi kết thúc sản xuất ở Tây Ban Nha.

Welter Soler gọi việc tăng mức ưu đãi là “một thành tích lớn” nhưng vẫn “chưa đủ tốt”. Ông miêu tả các công ty Tây Ban Nha đã thất bại trong việc thu hút các chương trình truyền hình cao cấp, kinh phí lớn. “Đã được chứng minh là với mỗi euro chính phủ trả tiền thuế, tiền lãi ít nhất là ba, bốn nếu không muốn nói là năm euro qua các khái niệm khác nhau,” ông nói. “Tại sao lại giới hạn nó?”

Denis Pedregosa, nhà sản xuất của Babieka Films đồng ý. “Không nghi ngờ gì, chúng ta cần tăng mức ưu đãi,” ông nói. “Đã có nhiều xuất phẩm kinh phí lớn không đến Tây Ban Nha vì lý do này, nên đây là điều cấp bách nhất cần cải thiện.”

The Cuckoo’s Curse của Mar Targarona, một trong 15 phim Tây Ban Nha tham gia AFM 2022

Teresa Azcona, tổng giám đốc của Ủy ban Điện ảnh Tây Ban Nha, khẳng định, “Chúng tôi luôn đòi hỏi nhiều hơn.” Nhưng bà cũng khẳng định nếu không tăng ưu đãi, nhiều xuất phẩm, chẳng hạn như The Crown, có thể đã không quay trở lại thường xuyên. Bà cũng nhấn mạnh Tây Ban Nha độc nhất ở điểm không hạn chế quốc gia hoặc số lượng đối với các ưu đãi, nghĩa là không có giới hạn nào đối với các xuất phẩm quay ở Tây Ban Nha và được hưởng các ưu đãi trong bất kỳ năm nào.

Đất nước tràn ngập ánh sáng

Trong số những đặc điểm khác khiến đất nước này trở nên hấp dẫn, ICEX nhấn mạnh rằng việc quay phim ở Tây Ban Nha có thể rẻ hơn khoảng 20% so với ở các địa điểm “hàng đầu” khác ở châu Âu và mức lương cho nhân tài thường có thể thương lượng được. Các địa điểm dễ tiếp cận hết sức đa dạng cũng khiến Tây Ban Nha trở nên đặc biệt hấp dẫn; thật khó cưỡng lại lối sống và khí hậu Địa Trung Hải của đất nước này, với 3.000 giờ nắng mỗi năm.

“Các xuất phẩm luôn đến Tây Ban Nha căn bản vì bối cảnh,” Azcona nhấn mạnh, liệt kê từ phim cao bồi ăn liền đến Doctor Zhivago đến Lawrence of Arabia. Bà nói thêm, đất nước tự hào có các yếu tố hấp dẫn khác như cơ sở chuyên gia kỹ thuật và sáng tạo ngày càng tăng, có sự chuẩn bị tốt để tiếp đón du khách nhờ vào ngành du lịch hiện có, cũng như mức độ an toàn và dịch vụ công cộng cao cấp.

Cảnh trong phim The Kings of the World, được Colombia đăng ký dự Oscar và đoạt giải Golden Shell tại Liên hoan phim San Sebastian

Với một loạt phim chưa có tên của Anh hiện đang quay toàn bộ một mùa tại Quần đảo Canary và hưởng giảm thuế, Pedregosa mô tả những lợi ích bổ sung: “Chính quyền địa phương đang cung cấp địa điểm, hỗ trợ xin giấy phép và giờ tình hình thị thực với Vương quốc Anh đã được giải quyết, khiến mọi chuyện dễ dàng hơn,” ông nói, đề cập đến nút thắt cổ chai trong việc xin thị thực cho dàn diễn viên và đoàn làm phim Vương quốc Anh hậu Brexit. “Nghĩa là họ có thể hoàn thành phim bộ chất lượng cao nhất với chi phí thấp hơn và điều này cũng có thể áp dụng cho các xuất phẩm trong nước.”

Ngoài ra còn có một khuôn khổ mới nhằm đẩy nhanh giấy tờ thị thực cho các chuyên gia nghe nhìn cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho giấy phép giữa các khu vực. Ví dụ, các chuyên gia Mỹ giờ có thể ở lại Tây Ban Nha tối đa 90 ngày mà không cần giấy phép lao động hoặc thị thực, và các thị thực và giấy phép lưu trú dài hạn dành riêng cho ngành công nghiệp sẽ được xử lý đặc biệt.

Nâng cấp trường quay

Trước đây, một lời phàn nàn điển hình về việc quay phim ở Tây Ban Nha là thiếu không gian trường quay. Điều đó cũng đã thay đổi nhờ sự phát triển của Madrid Content City và khu liên hợp Xưởng phim Ciudad de la Luz (Thành phố Ánh sáng) mới mở cửa trở lại ở Valencia. Theo Azcona, nhiều dự án trường quay nhỏ hơn khác đang được thực hiện trên khắp Tây Ban Nha.

Madrid Content City do Secuoya Studios quản lý, tổ chức sản xuất tại Tây Ban Nha cho Netflix

Madrid Content City, do Secuoya Studios quản lý — có chủ tịch hiện tại James Costos là cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Tây Ban Nha và cựu phó chủ tịch HBO — tổ chức sản xuất tại Tây Ban Nha cho Netflix, bao gồm nội cảnh cho Money Heist. Các cơ sở hiện có 10 phim trường có diện tích từ 366 tới 610 mét vuông và chiều cao làm việc gần 12 mét, tất cả đều được trang bị các cơ sở phụ, bao gồm 23 dãy phòng dành cho hậu kỳ.

Ciudad de la Luz đã mở cửa hoạt động trở lại vào tháng 7 (cơ sở này đã bị đóng cửa năm 2012 sau khi Ủy ban châu Âu phát hiện ra sai lệch trong các khoản trợ cấp từ chính quyền khu vực cho xưởng phim). Hiện đang trong giai đoạn khai trương, khu phức hợp tự hào có hơn 1,1 hécta trường quay, 1,1 hécta nhà xưởng cùng kho chứa và 14,77 hécta đất trống được trang bị bể nước 7.990 mét vuông. Ngoài ra còn có sáu trường quay lắp điều hòa và hơn 241km đường bờ biển gần đó với 300 ngày nắng mỗi năm.

“Để thu hút các dự án phim lớn từ nước ngoài, Ciudad de la Luz là một trong những tài sản tốt nhất mà chúng tôi có,” Pedregosa nói. “Chúng tôi đã quay ở đó nhiều lần và phản hồi từ các nhà sản xuất quốc tế luôn tuyệt vời.” Ông dự đoán chính quyền địa phương ở Valencia sẽ đưa ra nhiều ưu đãi hơn nữa để giúp bù đắp chi phí di chuyển phụ cho các đoàn phim.

The Communion Girl của đạo diễn Victor Garcia, một trong 15 phim Tây Ban Nha dự AFM 2022

Theo tổng giám đốc Ciudad de la Luz Antonio Rodes, xưởng phim đang trong quá trình đàm phán về ngân sách và các điều kiện cho nhiều “xuất phẩm kinh phí vừa và lớn”, cả phim điện ảnh và phim bộ. “Một số xuất phẩm quốc tế được quay ở đây trong giai đoạn trước của chúng tôi,” ông nói. “Bây giờ thị trường mạnh hơn nhiều, và với cơ sở hạ tầng này, chúng tôi có thể hướng tới tổ chức những xuất phẩm tham vọng và lớn nhất.”

Tây Ban Nha tại Hội chợ phim Mỹ (AFM) 2022

Rodes là thành viên của phái đoàn Tây Ban Nha tham dự AFM, quảng bá đất nước mình tại Location Expo với khẩu hiệu “Quay phim ở Tây Ban Nha: cảm thấy như ở nhà.” Tây Ban Nha cũng tổ chức một sự kiện tại AFM có tên “Showbiz the Spanish Way” vào ngày 3 tháng 11 trên Bến tàu Santa Monica. Theo Juan Luis Gimeno, Tham tán Thương mại Tây Ban Nha tại Los Angeles, sự kiện này quy tụ các đại diện từ ngành công nghiệp Tây Ban Nha với các giám đốc điều hành hãng phim Mỹ, các thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh và Viện Truyền hình, các cơ quan đại diện nhân tài, quỹ đầu tư và truyền thông.

Ít nhất một vài đại lý bán phim Tây Ban Nha cũng tham dự AFM. Film Factory mang đến 15 tựa phim, bao gồm phim kinh dị The Communion Girl của đạo diễn Victor Garcia và The Cuckoo’s Curse của Mar Targarona, với sự tham gia của Belén Cuesta (Money Heist). Công ty còn có The Kings of the World — được Colombia đăng ký dự Oscar và đoạt giải Golden Shell tại Liên hoan phim San Sebastian — và hiện tượng phòng vé địa phương Prison 77. Trong khi đó, Filmax cho ra mắt thị trường phim mới nhất của Alex de la Iglesia, Four’s a Crowd, và sử thi cổ trang Irati, đoạt giải Khán giả Bình chọn tại Liên hoan phim Sitges; Stories Not to Be Told từ đạo diễn Cesc Gay, đã ra mắt ở Liên hoan phim Toronto; và phim ly kỳ tội phạm Lost & Found, có sự tham gia của một ngôi sao Money Heist khác, Alvaro Morte.

Stories Not to Be Told từ đạo diễn Cesc Gay, đã ra mắt ở Liên hoan phim Toronto 2022

Morte tham gia sự kiện ngày 3 tháng 11 cùng với nam diễn viên Eric Masip (Veneno, Alba) và Carla Simon, đạo diễn phim Alcarras đã thắng giải Gấu Vàng Liên hoan phim Berlin và được Tây Ban Nha đăng ký dự Oscar.