Từ mấy tháng trước, đã có nhiều nghi ngờ về việc liệu bộ phim, một trong những tác phẩm đình đám nhất năm nay và là nhà vô địch phòng vé rất cần thiết cho các rạp chiếu phim vẫn đang cảm nhận dư âm hậu đại dịch, có được phát hành rạp ở Pháp hay không. Disney đã dọa rút phát hành do các quy định hạn chế của Pháp và chính sách thời gian nghiêm ngặt giữa phát hành rạp và phát hành trực tuyến, tức chế độ “cửa sổ phát hành”.

Black Panther: Wakanda Forever nhà vô địch phòng vé rất cần thiết cho các rạp chiếu phim vẫn đang cảm nhận dư âm hậu đại dịch

Rốt cuộc bộ phim bom tấn Marvel sẽ được công chiếu tại Pháp vào ngày 9 tháng 11, nhưng Nhà Chuột vẫn không chịu khuất phục các cơ quan quản lý sở tại và cuộc xung đột này báo hiệu một sự rạn nứt mà ý nghĩa sẽ là những bộ phim lớn nhất của Disney trong năm 2023 có thể bỏ qua rạp chiếu phim và phát thẳng trực tuyến — trừ phi điều mà Disney gọi là các quy tắc phân phối “bất lợi cho người tiêu dùng” của Pháp được cải tổ tận gốc.

“Như chúng tôi đã tuyên bố trước đây, chúng tôi tin rằng trình tự thời gian là bất lợi cho người tiêu dùng và khiến tất cả các hãng phim chịu rủi ro vi phạm bản quyền cao hơn, đó là lý do tại sao đa số các bên liên quan đồng ý rằng cần được sửa đổi hoàn toàn,” một phát ngôn viên của Disney nói.

Vì vậy, tuy Wakanda Forever không được trang bị vũ khí và không là quân bài thương lượng điện ảnh để gây sức ép lên các chính sách hiện hành của Pháp, có nguy cơ khán giả nước này phải bỏ lỡ những tựa phim như Guardians of the Galaxy Vol. 3, phim Indiana Jones thứ năm và Nàng tiên cá, tất cả đều được lên lịch ra mắt trong năm sau.

Disney+

Tại sao Disney chán ngấy các quy tắc phát hành của Pháp?

Tất cả đều bắt đầu với “l’exception culturelle”, thuật ngữ có nghĩa là ngoại lệ về văn hóa, và điều này thể hiện rõ quan điểm của Pháp rằng một số nghệ thuật nhất định, bao gồm điện ảnh, cần được bảo hộ tránh thị trường tự do.

Nghĩa là bất kỳ ai chiếu phim cần phải đóng góp vào quỹ quốc gia và càng đóng góp nhiều vào quỹ này, theo hướng tài trợ cho nhiều phim hơn, thì khoảng thời gian bạn phải chờ trước khi phim có thể được phát hành trên các nền tảng phát trực tuyến càng ngắn.

Pháp ấn định thời gian biểu nghiêm ngặt về thời điểm phim được công chiếu tại rạp sau đó có thể được chiếu trên truyền hình hoặc các nền tảng phát trực tuyến. Phim phát hành thẳng trực tuyển thì không bị như vậy.

Pháp coi đây là cách bảo vệ ngành công nghiệp điện ảnh, rạp chiếu phim và truyền hình quốc gia.

Chắc bạn muốn biết như vậy thì ảnh hưởng đến Disney thế nào?

Vâng, Disney rất háo hức đưa phim của họ ra rạp, nhưng kể từ khi thành lập và ra mắt Disney+ vào tháng 11 năm 2019 (tháng 3 năm 2020 ở hầu hết châu Âu và tháng 4 năm 2020 ở Pháp), công ty này đã đi từ chỗ là hãng phimtrở thành kiêm là đài truyền hình.

Theo các quy tắc hiện hành quản lý ngành công nghiệp điện ảnh ở Pháp, phát hành rạp chiếu ngăn Disney cung cấp Wakanda Forever cho những thuê bao Disney+ ở Pháp cho đến tháng 4 năm 2024 — và giới hạn bộ phim chỉ được khả dụng trong năm tháng. Để so sánh, phần tiếp theo của Black Panther có khả năng xuất hiện trên Disney+ vào Giáng sinh ở hầu hết các lãnh thổ khác.

Nếu không có thỏa thuận hợp tác nào được đồng ý với đài truyền hình, thì mãi đến tháng 11 năm 2025 bộ phim mới quay trở lại dịch vụ Disney+ vĩnh viễn — ba năm sau khi ra rạp. Điều này không ngăn cản bộ phim được chiếu trên truyền hình Pháp trong kkhoảng thời gian đó.

Cảnh trong phim Strange World, đã bỏ qua phát hành rạp ở Pháp vào đầu năm nay

Nhu cầu hiện đại hóa

Đầu năm nay, Disney đã có lập trường phản đối hệ thống “cửa sổ phát hành” của Pháp bằng cách gửi thẳng bộ phim hoạt hình phiêu lưu hành động Strange World đến Disney+.

Đối với Disney, cửa sổ phát hành làm cho dịch vụ phát trực tuyến của họ kém hấp dẫn; đối với nước Pháp, Disney đóng góp tài chính cho điện ảnh Pháp không đủ, vì vậy Nhà Chuột phải chờ.

Disney đã nói rằng giới chức trách Pháp cần phải thừa nhận hệ thống “cần được hiện đại hóa” và cần đặt ra “một mốc thời gian rõ ràng cho những cuộc thảo luận đó”. Nhưng nói thêm rằng cho đến khi nào tìm ra giải pháp, các bộ phim phát hành trong tương lai sẽ được quyết định trên cơ sở “từng phim”.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục tích cực tham gia vào các cuộc họp sắp tới và chúng tôi sẽ hợp tác chặt chẽ với CNC, Bộ Văn hóa và các bên liên quan khác để cố gắng tìm ra giải pháp nhanh chóng và công bằng cho tất cả các bên. Trong thời gian chờ đợi, chúng tôi sẽ tiếp tục để đưa ra quyết định phát hành trong tương lai trên cơ sở từng phim.”

Từ góc nhìn của mình, Disney cảm thấy hệ thống này cổ lổ, một sự quay ngược trở về thời đại cần một hệ thống được thiết lập để các nhà sản xuất phim và rạp chiếu phim của Pháp có quỹ dự trữ công và tư để sản xuất nhiều phim hơn. Nhưng, với tư cách là luật bảo vệ để duy trì sản lượng văn hóa ổn định, cho đến nay Pháp vẫn kiên định.

Cửa sổ phát hành ngắn hơn cho các dịch vụ phát trực tuyến khác

Hai năm trước, lần đầu tiên Netflix, Amazon và Apple quyết định đóng góp cho nền điện ảnh Pháp. Nghĩa là những dịch vụ phát trực tuyến này có thể rút ngắn cửa sổ phát hành.

Các quy tắc hiện tại có nghĩa là bất kỳ phim mới nào đều phải phát hành độc quyền rạp chiếu trong bốn tháng, trước khi có sẵn để mua. Sau sáu tháng, chúng có sẵn trên kênh Canal+ và các kênh truyền hình trả tiền khác. Sau khi phát hành lần đầu, một bộ phim có thể được phát hành trên Disney+ trong năm tháng trước khi bị gỡ để phát sóng trên các kênh phát sóng miễn phí trong 14 tháng tiếp theo.

Đối với Disney, cửa sổ phát hành làm cho dịch vụ phát trực tuyến của họ kém hấp dẫn

Netflix đã thực hiện một thỏa thuận với các hiệp hội điện ảnh Pháp vào năm ngoái, bao gồm đầu tư vào phim Pháp và châu Âu trong ba năm tới (tất cả đều được phát hành tại các rạp chiếu phim ở Pháp) để đổi lấy việc giảm cửa sổ từ 36 tháng xuống còn 15 tháng. Amazon đồng ý với 17 tháng. Lịch trình vẫn ở mức 22 tháng cho các đài truyền hình miễn phí (France 2, France 3, TF1, M6) và 36 tháng đối với các nền tảng SVoD của các đài truyền hình miễn phí.

Không giống những gã khổng lồ phát trực tuyến đó, Disney đã từ chối ký thỏa thuận, với lý do khung cửa sổ vẫn còn quá dài.

Giờ đây, dịch vụ phát trực tuyến này đang cố gắng đưa mọi người trở lại bàn đàm phán và gây áp lực buộc Bộ Văn hóa và các cơ quan quản lý của Pháp phải rút ngắn cửa sổ phát hành rạp.

Hồi tháng 9 Bộ trưởng Văn hóa Pháp Rima Abdul-Malak cho biết bà ủng hộ việc “mở lại các cuộc thảo luận” về các quy tắc cửa sổ phát hành, mà bà miêu tả là “đâu có đúc bằng đá”.

Tất cả đều bắt đầu với “l’exception culturelle”, thuật ngữ có nghĩa là ngoại lệ về văn hóa, và điều này thể hiện rõ quan điểm của Pháp rằng một số nghệ thuật nhất định, bao gồm điện ảnh, cần được bảo hộ tránh thị trường tự do

Rạp chiếu bóng lâm nguy

Tình trạng ngưng trệ vẫn tiếp tục, mà một số hãng truyền thông Pháp gọi là uy hiếp.

Tranh luận về việc phát hành Wakanda Forever ở các rạp chiếu phim ở Pháp đã truyền cảm hứng cho các chủ tịch của các đài truyền hình miễn phí của Pháp TF1, M6 và France Televisions viết một bức thư ngỏ đanh thép trên tờ Le Monde vào tháng trước. Họ gọi động thái này là đe dọa “sức sống của điện ảnh Pháp.”

Bức thư ngỏ nêu rõ “sức sống của điện ảnh Pháp là kết quả khát vọng tập thể của các kênh truyền hình miễn phí và trả tiền của Pháp và của các tay chơi lớn trong ngành điện ảnh (rạp chiếu phim, nhà sản xuất, nhà phân phối), được các cơ quan công quyền ủng hộ đã hơn 50 năm để bảo tồn ngoại lệ văn hóa Pháp.”

Đối với họ, “Nguyên tắc rất đơn giản: đổi lại khoản đầu tư và tôn trọng các loại nghĩa vụ khác nhau, mỗi nhà khai thác có quyền khai thác trong một khoảng thời gian xác định trước, trên cơ sở độc quyền và không có sự cạnh tranh, bộ phim mà họ đã cấp tiền hoặc mua lại.”

Theo số liệu từ CNC (Centre National du Cinéma), doanh thu bán vé trong chín tháng đầu năm 2022 (từ tháng 1 đến cuối tháng 8) thấp hơn khoảng một phần ba so với năm 2019, trước đại dịch virus corona

Tranh luận này đẩy các rạp chiếu phim Pháp vào đường cùng, vì họ đã phải vật lộn để thu hút người tiêu dùng quay lại rạp. Thiếu các xuất phẩm lớn của Hollywood và các bộ phim bom tấn thu hút khán giả đồng nghĩa với việc các rạp chiếu phim của quốc gia này kiếm được ít tiền hơn đáng kể.

Theo số liệu từ CNC (Centre National du Cinéma), doanh thu bán vé trong chín tháng đầu năm 2022 (từ tháng 1 đến cuối tháng 8) thấp hơn khoảng một phần ba so với năm 2019, trước đại dịch virus corona. Thật vậy, CNC đã báo cáo 97,6 triệu lượt xem, giảm 30% so với cùng kỳ năm 2019 và giảm 28,7% so với mức bình quân 2017-2019.

Chỉ có 7,4 triệu vé được bán trong tháng 9, con số tồi tệ nhất của tháng này kể từ những năm 80.

Giới chủ rạp nói toạc ra vấn đề với các quy tắc cửa sổ phát hành của Pháp, vì cách phân phối phim đã thay đổi triệt để trong vài năm qua, với cửa sổ phát hành ngắn hơn và phát hành rạp cùng ngày với các nền tảng khác. Doanh thu bán vé giảm là mối đe dọa trực tiếp đối với họ và các công ty sản xuất, chủ yếu do hệ thống tài chính công và tư của Pháp đánh thuế lên vé xem phim, cũng như đóng góp từ các đài truyền hình..

Nhà Chuột không khuất phục các cơ quan quản lý sở tại và cuộc xung đột này báo hiệu một sự rạn nứt mà ý nghĩa sẽ là những bộ phim lớn nhất của Disney trong năm 2023 có thể bỏ qua rạp chiếu phim và phát thẳng trực tuyến

Các cuộc đàm phán tiếp theo

Các cuộc đàm phán tiếp theo giữa phát trực tuyến và điện ảnh và chính phủ Pháp dự kiến ​​sẽ diễn ra vào tháng 1 năm 2023. Các cuộc họp này, mà nhiều người coi là cuộc xung đột đẩy các hãng phim quyền lực của Mỹ chống lại ngành công nghiệp điện ảnh Pháp và châu Âu, có thể mở ra lịch trình phát hành mới vào đầu năm 2023.

Theo Hélène Etzi, chủ tịch Công ty Walt Disney Pháp, những thay đổi lớn sẽ diễn ra vào tháng 2 năm 2023. Vị sếp Disney này nói rằng “đa số người chơi” trong lĩnh vực muốn “sửa đổi hoàn toàn” lịch trình phát hành, vốn “phản tác dụng” với ngày nay.

Bình luận của Etzi, cũng như việc chủ tịch một công ty tư nhân đưa ra thông báo này, đã khiến nhiều người trong ngành công nghiệp Pháp bị sốc.

Vì vậy, thẳng ruột ngựa để tiếp tục kế hoạch chiến lược phát trực tuyến? Sự ra đời của một trình tự thời gian mới mà nhiều người lo sợ có thể dẫn đến sự sụp đổ của tài chính điện ảnh Pháp? Hay đây là khoảnh khắc phải nắm bắt để thích nghi với thói quen xem hiện tại của người tiêu dùng và cập nhật cho các chiến lược phát hành đã xưa cũ?

Hélène Etzi, chủ tịch Công ty Walt Disney Pháp

Điều chắc chắn vào lúc này là văn hóa đi xem phim đang vào vận rủi. Những trải nghiệm điện ảnh quá quý giá ngày càng bị đe dọa, và hệ sinh thái của Pháp phải đối mặt với những câu hỏi lớn trong những tháng tới, cũng như hiểm họa tiếp tục đóng cửa rạp chiếu trang treo lơ lửng.