• Hollywood phải coi chừng chuyện gì đang xảy ra với tập đoàn Wanda của Trung Quốc

Gần năm năm nay, Hollywood được cứu đắm bởi cơn lũ tiền từ Trung Quốc dưới dạng cả doanh thu phòng vé tăng vọt lẫn những khoản đầu tư nhiều tỉ đôla vào danh mục phim của các hãng lớn lẫn các công ty phim độc lập.

Những thỏa thuận đình đám nhất liên quan đến một vài thương hiệu lớn nhất ở Trung Quốc lẫn Hollywood, chẳng hạn khổng lồ bất động sản Dalian Wanda, đã mua Legendary Entertainment với 3,5 tỉ đôla năm 2016 và chuỗi rạp chiếu lớn nhất nước Mỹ AMC Entertainment; khổng lồ internet Alibaba, vào tháng 10 năm ngoái thu tóm cổ phần trong hãng Amblin của Steven Spielberg; China Media Capital, sở hữu một phần Brian Grazer và Imagine Entertainment của Ron Howard; và Fosun, bỏ vốn vào Studio 8 của Jeff Robinov.

Với việc kinh doanh phim ảnh ở Bắc Mỹ đa phần trì trệ — năm 2017 tính đến nay, doanh thu phòng vé Bắc Mỹ đã giảm 3% — các hãng phim đã lệ thuộc vào vốn Trung Quốc để làm phim và duy trì lợi nhuận tăng trưởng.

Nhưng những thay đổi kinh tế và chính trị từ cả Washington lẫn Bắc Kinh đang đe dọa tạo ra một cơn bão dữ dội về đột biến điều tiết có thể nhấn chìm, hay chí ít làm mắc cạn, các thỏa thuận tương lai Mỹ-Trung trong lĩnh vực truyền thông.

Ảnh chụp tòa nhà văn phòng của Legendary Entertainment ở Burbank, California ngày 12/1/2016. Tập đoàn Dalian Wanda mua hãng phim Mỹ này ngày 11/1/2016 với 3,5 tỉ đôla

"Hollywood nên lo lắng vì giờ đây chúng ta đang thấy sức ép [hủy bỏ các thỏa thuận] từ cả hai phía," Stanley Rosen, giáo sư về khoa học chính trị tại USC chuyên nghiên cứu điện ảnh Trung Quốc, nói. "Thâm nhập thị trường Trung Quốc sẽ được tiếp tục, nhưng đầu tư từ Trung Quốc vào công nghiệp giải trí Mỹ sẽ lắng xuống thấy rõ."

Từ lâu đã có những dấu hiệu gẫy đổ cuộc tình Trung Quốc-Hollywood. Nhiều thỏa thuận lớn đang tiến hành — thương vụ thu tóm Dick Clark Productions 1 tỉ đôla của Wanda, thương vụ 345 triệu đôla thu tóm Voltage Pictures của tập đoàn khoáng sản Anhui Xinke và khoản đầu tư 416 triệu của HNA Group Trung Quốc vào nhà cung cấp giải trí trên chuyến bay Golden Eagle của Mỹ — đều thất bại, với các nguồn tin viện dẫn quy định thắt ngặt của Trung Quốc là lý do chính cho sự thoái lui.

Một thỏa thuận đình đám khác liên quan đến HNA — công ty này đã lên kế hoạch bỏ ra 200 triệu đôla thu tóm Skybridge Capital, tập đoàn đầu tư do cựu giám đốc truyền thông của Nhà Trắng Anthony Scaramucci quản lý — cũng đối mặt với việc kiểm soát sẽ là một cú tát nữa cho "The Mooch" – “Kẻ nài ép”, người đã bị Tổng thống Donald Trump sa thải chỉ 10 ngày sau khi được bổ nhiệm.

Steven Spielberg (trái), chủ tịch Amblin Partners, và Jack Ma, chủ tịch Alibaba Group, tại sự kiện công bố hợp tác đối tác ở Bắc Kinh ngày 9/10/2016

Khuynh hướng bảo hộ của Trump, người đã dùng “chiêu” gây chiến với Trung Quốc trong chiến dịch tranh cử, đã không nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng từ Đồi Capitol (tức Quốc hội Mỹ - ND), với rất nhiều nhà làm luật thúc giục tăng cường kiểm soát điều tiết đối với các thỏa thuận Trung Quốc-Hollywood. Hôm 1/8, Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, thuộc Đảng Dân chủ ở Thượng viện, đẩy xa thêm, kêu gọi Trump chặn tất cả đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ như một biện pháp gây sức ép buộc Bắc Kinh hành động nhiều hơn về chương trình hạt nhân của Bắc Triều Tiên.

Trong khi đó, quan chức Bắc Kinh thắt chặt hạn chế lên đầu tư nước ngoài của các doanh nghiệp Đại lục, lo ngại rằng nhiều công ty đang sử dụng việc thu tóm các đơn vị truyền thông của Mỹ để tuồn tiền ra nước ngoài. Hôm 3/8, Viacom vạch trần vụ việc đã không nhận được khoản thanh toán tháng 6 mà Huahua Media có nghĩa vụ thực hiện, tập đoàn Trung Quốc này có thỏa thuận thời hạn ba năm trị giá 1 tỉ đôla để bỏ vốn vào 25% số phim Paramount sản xuất hoặc hơn thế. Paramount đã trông cậy vào số tiền đó giúp họ bật lên lại sau nhiều năm tài chính thua lỗ.

Rồi đến vụ của Dalian Wanda, mà mới hồi tháng 7 có lẽ vẫn còn là người ráo riết thu tóm các tài sản của Hollywood — gồm Legendary và AMC — rớt đài sau khi công ty này và vị chủ tịch hống hách Vương Kiện Lâm, trở thành mục tiêu của một vụ siết nợ dẫn đến kết quả thoái vốn hàng loạt công viên giải trí chủ đề và khách sạn trị giá 9,3 tỉ đôla. Hiện báo chí đưa tin Wnada bị chặn các khoản vay từ những ngân hàng lớn nhất của Trung Quốc, khiến người ta thắc mắc về sức khỏe tài chính trong dài hạn của những công ty Mỹ trong đàn của tập đoàn này.

Pacific Rim: Uprising của Legendary mãi đến xuân 2018 mới ra rạp

Legendary khăng khăng nói "làm ăn bình thường", nhưng hãng phim này có tổng chi phí đáng kể (với khoảng 300 nhân viên) và không có phim mới ra rạp đến tận mùa xuân năm sau, khi hãng phát hành Pacific Rim: Uprising, tiếp theo phần đầu năm 2013 đã kiếm được 411 triệu đôla toàn cầu. Hoạt động gần đây của Legendary có này có kia, với The Great Wall thất bại san bằng thành công toàn cầu của Kong: Skull Island. Năm 2015, năm gần nhất có số liệu tổng kết, Legendary lỗ 560 triệu đôla.

Cũng có một số dấu hiệu khích lệ cho thấy việc làm ăn vẫn đang diễn ra, chẳng hạn thông báo ngày 7/8 rằng Tang Media Partners của Trung Quốc, với nhiều người góp vốn, đã hoàn tất vụ thu tóm hãng phim Open Road. Mặc dù CEO mới bổ nhiệm Rob Friedman nói thỏa thuận này được các cơ quan chức năng Trung Quốc duyệt ("Tôi không lo ngại bất cứ chuyện gì," ông nói với The Hollywood Reporter), những đột biến trong các thỏa thuận thực sự lớn của Wanda-Legendary hay Alibaba-Amblin có vẻ khó thấy.

Giờ đây mọi con mắt đổ dồn vào thỏa thuận bỏ vốn của Paramount với Huahua, thỏa thuận với hãng phim lớn mới được ký kết gần đây sau khi Trung Quốc bắt đầu tiến hành trấn áp. Tính đến nay thỏa thuận này là thua lỗ cho Huahua, với các thành tích phòng vé gây thất vọng của những tựa phim gần đây của Paramount, kể cả Transformers: The Last Knight, làm ăn kém ở Trung Quốc, thu được khoảng 230 triệu đôla so với 320 triệu mà Transformers: Age of Extinction kiếm được ở đây.

Áp phích khổng lồ quảng cáo cho phim Transformers: The Last Knight tại một trung tâm mua sắm ở Trung Quốc. Bất chấp được quảng bá mạnh mẽ, The Last Knight vẫn làm ăn kém tại thị trường này, còn hãng đằng sau bộ phim là Paramount thì trông đợi tiền từ Huahua

Christopher Spicer, luật sư tại Akin Gump đã chốt nhiều thỏa thuận Trung Quốc, nói các thỏa thuận bỏ vốn làm phim không có khả năng chịu tác động của chính sách thắt ngặt hiện nay. Thay vào đó, ông thấy vấn đề cho những công ty phim Mỹ nào trông đợi vốn cổ phần từ doanh nghiệp Trung Quốc. Những thương vụ như thương vụ China Media Capital ký kết với Imagine Entertainment hay Fosun với Studio 8 — một công ty Trung Quốc chi mạnh để thu tóm một phần của nhà chế tác Hollywood — có thể trở thành chuyện quá khứ.

"Tôi không nghĩ giấc mơ qua rồi… nhưng những công ty nào bán cho các công ty Trung Quốc điên [tiền], những thương vụ đó qua rồi," Spicer nói, ông tin rằng nhiều thương vụ Trung Quốc-Hollywood đang xúc tiến có thể sẽ được thông qua, với điều kiện các doanh nghiệp Trung Quốc có "đủ tiền ở nước ngoài" để tránh những hạn chế của nhà nước về xuất khẩu vốn.

Lindsay Conner, đối tác phụ trách mảng giải trí và truyền thông tại văn phòng của Manatt ở Los Angles, cảnh giác những khoản đầu tư lớn vào Hollywood của các công ty Trung Quốc không hoạt động trong lĩnh vực giải trí — Anhui Xinke, người theo đuổi Voltage, là công ty khai khoáng, còn HNA Group vận hành một hãng hàng không Trung Quốc — có thể không còn nữa. "Chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục hoài nghi những công ty phi-giải trí ở Trung Quốc ném tiền đầu tư vào giải trí," ông nói. "Họ lo ngại động cơ của chuyện này là tuồn tiền ra khỏi Trung Quốc."

Tuy nhiên, Conner tin Bắc Kinh sẽ tiếp tục ủng hộ những doanh nghiệp giải trí tên tuổi có kế hoạch phát triển toàn cầu. Ông dự đoán việc thương lượng sẽ trở lại vào cuối năm nay, cụ thể là sau Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc vào mùa thu.

"Không còn là cơn đổ xô tìm vàng nhưng (Trung Quốc) đã thể hiện họ vẫn sẵn sàng để cho những doanh nghiệp giải trí trưởng thành của họ đầu tư chín chắn vào Hollywood," ông nói. "Tôi tin sau một giai đoạn ngắn giảm hoạt động chúng ta sẽ thấy một mức độ hoạt động mới trở lại."